Fini di’ak produsaun mós di’ak

Ses. 08 abril 2016, 11:14h
FiniBaMoris (1)

Ministériu Agrikultura no Peska liuhusi Seed of Life (SoL) [Fini ba Moris] divulga ona variedade fini hamutuk 7 ho kualidade di’ak. Lansamentu ho tema ho “variadade foun bele hasa’e produsaun no garante seguransa ai-han Timor-Leste” ne’e hala’o iha loron 7 fulan-abríl tinan 2016, iha aula MAP nian.

Variedade hirak ne’ebé lansa ona ne’e maka hanesan, hare ho naran Nakroman, fehuk-midar ho variedade 2 (Siano no Darasula) fore-mungu ho variedade 2 (Lakateu no Klukae), fehuk-midar kinur ho naran Darasula no Koto ho varieade 2  (Ululefa no Fleixa).

Ministru Estadu Koordenadór Asuntu Ekonómiku no Ministru Agrikultura no Peska, Estanislau da Silva, iha lansamentu ne’e, haktuir katak nia sente urgullu ho servisu Diresaun Nasionál Peskiza, Estatístika no Informasaun Jeográfika nian ba ninia esforsu no dedikasaun ne’ebé rezultadu di’ak.FiniBaMoris (2)

“Fini di’ak no produsaun di’ak. Agrikultór sira dedika sira-nia moris hodi prodús fini ba moris. Esforsu ne’e hanesan parte ida hodi hametin seguransa alimentár tanba fini ida-ne’e nia kontinuasaun ba uma laran nia dezenvolvimentu ekonomia” Estanislau da Silva hatutanNia husu mós ba diresaun hotu atu serbisu ho profisionalizmu.

Iha fatin hanesan, xefe husi ekipa Australia nian, John Dalton, informa katak ohin SoL lansa tan fini ho kualidade di’ak atu hamosu variedade sira ne’ebé di’ak.  Programa fini hahú hosi tinan 2000 no liuhusi Diresaun Nasionál Peskiza, Estatístika no Informasaun Jeográfika nia servisu, konsege ona prodús fini ho kualidade di’ak. “Sistema fini nasionál bele envolve agrikultór iha Timor laran tomak hodi bele partisipa,” John Dalton informa.

Embaixadór Austrália nian, Peter Doyle, urgullu ho susesu ne’ebé MAP hetan no ho polítika Sistema Fini Nasionál ne’ebé estabele tiha ona.  “Fini sira-ne’e sei entrega ba timoroan sira ne’ebé servisu nu’udar agrikultór pró-ativu liután hodi  sai produtivu nafatin”, embaixadór ne’e hateten.

Iha tempu ne’ebé hanesan, Diretór, Diresaun Nasionál Peskiza Estatístika no Informasaun Jeográfika, Claudino Ninas Nabais, hateten katak prosesu preparasaun ba lansamentu variedade ne’e hahú kedas ona dezde tinan haat ka lima liubá. Fini no material sira-ne’e, tuir Claudino, hetan ona autorizasaun hosi instituisaun internasioanál ne’ebé hamahon an iha Consultative Group for International Agricultural Research (CGIAR).

“Ita foti sira-nia fini, koko iha ita-nia nian rain ho variedade oin-oin entre 20 to’o 40.  Ita koko fini sira-ne’e iha Sentru Peskiza Baukau, Aileu, Maubisi, Betanu, Maliana no Loes, no mós iha agrikultór sira nia to’oa” Claudino hateten.

Ministériu Agrikultura no Peskas iha ninia parseria ho SoL hetan apoiu finanseiru hosi AUSAID Timor-Leste no Australia Centre For International Agriculture Research (AICIAR).

   Ba leten