Komunikadus
- 10 juñu 2019Sorumutu Konsellu Ministrus iha Loron 5 fulan- juñu tinan 2019Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministrus iha Loron 5 fulan- juñu tinan 2019
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili, hodi analiza Proposta Deliberasaun kona-ba Relatóriu Finál Revizaun Nasionál Voluntáriu (RNV) tinan 2019 nian husi Implementasaun Objetivu sira Dezenvolvimentu Sustentavel nian (ODS), ne’ebé aprezenta husi Ministru Reforma Lejizlativa no Asuntus Parlamentares, Fidelis Manuel Leite Magalhães no husi Sekretariadu RNV nian. Relatóriu ne’e aprezenta progresu sira kona-ba implementasaun ODS nian, ho indikasaun sira kona-ba implementasaun Ajenda tinan 2030 iha ita-nia país.
Relatóriu ne’e sei sai hanesan kontribuisaun Timor-Leste nian ba Forum Polítiku Altu Nivel, ne’ebé iha fulan-jullu oinmai sei hala’o sorumutuk ne’e iha sede Nasoins Unidas nian, iha Novaiorke no sei fó sai rezultadu sira husi prosesu Revizaun Nasionál Voluntária nian. Governu haruka ona mensajen-xave sanulu-resin ida ba Novaiorke iha fulan-maiu liubá, ne’ebé aprova ona husi Konsellu Ministrus, ne’ebé subliña realizasaun sira Timor-Leste nian nu’udar Estadu ida ne’ebé joven liu iha Ázia ne’e.
Realizasaun hirak ne’e nu’udar rezultadu husi kompromisu nasionál ho prosesu sira rekonsiliasaun, inkluzaun no demokrasia nian. RNV ne’e dezenvolve husi prosesu ida nian husi konsulta sira, ne’ebé lidera husi Grupu Traballu ODS, ne’ebé forma husi reprezentante sira setór públiku nian, sosiedade sivíl, universidade sira, setór privadu, organizasaun relijioza sira no Parlamentu Nasionál. Membru sira husi Konsellu Ministrus sei kontinua analiza RNV ne’e no deliberasaun finál kona-ba relatóriu ne’ebé sei haruka ba Nasoins Unidas, sei hala’o iha sorumutuk ezekutivu nian tuirmai.
Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak no Institutu Nasionál Administrasaun Públika (INAP) aprezenta proposta Deliberasaun, ne’ebé aprova husi Konsellu Ministrus, kona-ba Akordu Troka Notas entre Governu Timor-Leste no Governu Japaun atu estende kooperasaun iha ámbitu Subvensaun Ajénsia Japoneza ba Kooperasaun Internasionál (JICA, sigla iha lian portugés) kona-ba fó bolsa estudu atu kapasita rekursus umanus (Japan Development Scholarship - JDS).Projetu JDS ne’e finansia husi Governu Japaun no implementa ona iha nasaun 15, ho objetivu atu apoiu dezenvolvimentu rekursus umanus. Projetu ne’e kompostu husi programa Mestradu ba tinan rua, iha lian ingleza iha universidade japoneza sira no ho nia destinatáriu prinsipál sira ba funsionáriu foinsa’e sira Governu Timor-Leste nian.
Konsellu Ministrus aprova ona Proposta Rezolusaun Governu nian, ne’ebé aprezenta husi Ministru Obras Públikas, Salvador Soares dos Reis Pires, kona-ba nomeasaun husi membru sira Konsellu Administrasaun Institutu Jestaun Ekipamentus I.P. (IGE- sigla iha lian portugés) nian.
Institutu ida-ne’e iha nia misaun hanesan atu asegura jestaun di’ak ba veíkulu pezadu sira, mákina no ekipamentu sira seluk ne’ebé afeta ba prosekusaun dezenvolvimentu infraestruturas no ba nesesidade sira servisu Administrasaun Públika nian.
Konsidera katak atuál membru sira anteriór Konsellu Administrasaun nian sei hakotu sira nia funsaun iha tempu badak, Governu rezolve, tuir proposta konjunta husi Ministériu Obras Públikas no Ministériu Finansas, renova fali mandatu José Luís de Carvalho nian nu’udar Prezidente Konsellu Administrasaun no Abrão Pereira no José Diamantino de Oliveira, nomeia nu’udar vogál Konsellu Administrasaun IGE, ba mandatu ida tinan tolu nian.
Ikusliu, Konsellu Ministrus asisti ona aprezentasaun husi Ministru Obras Públikas nian, kona-ba estratéjia, tinan lima oinmai, ba investimentu iha dezenvolvimentu no manutensaun husi estrada nasionál sira. Planu ida-ne’e aprezenta prioridade sira atuasaun nian, tuir lejizlasaun sira ba servisu públiku sira no área sira produsaun ekonómika nian, ho densidade populasionál no volume tráfegu nian. Estratéjia ne’e aprezenta mós estimativa kustu sira, fonte finansiamentu husi projetu sira no propoin kriasaun husi fundu ida ba manutensaun estrada sira. REMATA - 05 juñu 2019Komemorasaun Loron Idul FitriPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Selebrasaun Loron Idul Fitri
Governu hato’o ninia felisitasaun no solidariedade ba komunidade musulmana iha Timor-Leste ba selebrasaun loron Idul Fitri nian, ne’ebé maka marka fim períodu ba jejum Ramadaun nian. Ida ne’e momentu ksolok tebes ba família Musulmana sira, no mós momentu perdaun nian, la’os de’it iha ita-nia rejiaun, maibé iha komunidade izlámika sira hotu ne’ebé namkari iha mundu rai-klaran.
Iha Timor-Leste, ne’e hanesan oportunidade ida ba ita hotu atu hanoin filafali ba importánsia paz, toleránsia no solidariedade nian.
Governu Timor-Leste deklara ona, liuhusi Despaxu nu. 02/2019/I/PCM, loron 6 fulan-juñu tinan 2019 nu’udar loron feriadu nasionál, atu ita-nia povu bele partisipa iha orasaun no ksolok, hamutuk ho ita-nia maluk musulmanu sira.
Desizaun hirak ne’e tuir Lei nu. 10/2005, loron 10 fulan-agostu, ne’ebé estabelese rejime jurídiku feriadu, data ofisiál komemorativa no toleránsia pontu sira nian, no mós tuir informasaun husi Sentru Komunidade Izlámika Timor-Leste nian, ne’ebé indika ona loron 5 no 6 fulan-juñu, hanesan loron komemorativu Idul Fitri, ho nune’e, Governu determina tiha loron 6 fulan-juñu tinan 2019 nu’udar feriadu nasionál.
Idul Fitri fó oportunidade mai ita atu hametin ita-nia lasu amizade no respeitu ba povu, kultura no relijiaun sira-seluk, no mós oportunidade ba ita atu reflete kona-ba importánsia perdaun no rekonsiliasaun nian, hodi kontribui ba mundu ida-ne’ebé justu no pasífiku liu. REMATA - 29 maiu 2019Governu hato'o solidariedade no garante apoiu ba komunidade ne’ebé afeta hosi Ahi han iha Merkadu ManatutoPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Governu hato'o solidariedade no garante apoiu ba komunidade ne’ebé afeta hosi Ahi han iha Merkadu Manatuto
sei publika... - 28 maiu 2019Governu felisita Scott John Morrison ba nia reeleisaunPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Governu felisita Scott John Morrison ba nia reeleisaun
sei publika - 28 maiu 2019Feriadu Nasional ba Selebrasaun loron Idul FitriPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Feriadu Nasional ba Selebrasaun loron Idul Fitri
Governu Timor-Leste estabelese ona loron 6 fulan-juñu tinan 2019, nu’udar feriadu nasionál ba selebrasaun loron Idul Fitri nian, liuhusi Despaxu n. 02/2019/I/PCM, ne’ebé define feriadu nasionál sira iha data variavel nian ba tinan 2019.
Desizaun ne’e foti bazeia ba Lei n. 10/2005, loron 10 fulan-agostu, ne’ebé determina rejime jurídiku husi feriadu sira, data ofisiál komemorativa sira no toleránsia pontu sira. Tanba natureza relijioza husi eventu sira ne’ebé feriadu sira-ne’e selebra, data hirak ne’ebé prevee iha Despaxu n. 02/2019/I/PCM, Dioseze Dili no Sentru Komunidade Izlámika Timor-Leste nian mak indika.
Lista ofisiál kona-ba feriadu nasionál hirak ne’ebé monu iha data fiksu no data variavel husi tinan 2019 nian bele haree iha Portál Governu nian liuhusi ligasaun http://timor-leste.gov.tl/?p=21146&lang=pt. - 22 maiu 2019Sorumutu Konsellu Ministrus iha Loron 22 fulan-Maiu tinan 2019Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus loron 22 fulan-maio tinan 2019
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Díli, no asisti aprezentasaun hosi Ministru Administrasaun Estatal interinu, Abílio José Caetano kona-ba Projetu Nova Díli. Projetu ne’e rasik iha ordenamentu hosi area ne’ebé funsiona, assebilidade no espasu matak no marinas iha kapitál nasaun nian.
Governu analiza proposta dekretu-lei ne’ebé maka aprezenta hosi Ministru Saúde interinu, Bonifácio Maukoli dos Reis, konaba Servisu Nasional Ambulánsia no Emerjénsia Médika nian, ho objetivu atu aumenta nível hosi funsionamentu no hatan ba servisu médiku ne’ebé maka kualidade atu garanti kuidadu ba urjensia no emerjénsia médika iha territoriu nasional tomak, inklui mos transporte hosi sinistradus ka vitima ba moras ne’ebe ataka derepenti ba instituisaun ba prestasaun hosi kuidadu ba saúde ne’ebé maka diak.
Konsellu Ministru aprova deliberasaun rua ne’ebé maka aprezenta hosi Ministru Obras Públika, Salvador Soares dos Reis Pires, kona-ba alterasaun kontratu públiku sira hosi empreitada sira atu hasa’e kualidade ba Estrada Nasional n⁰ 1, Díli-Manatutu no trosu Baukau-Lautem. Deliberasaun hosi Konsellu Ministru sei fo dalan atu estende durasaun ba kontratu, la ho kustu adisionais no sei la halo alterasaun ba termus no kondiasaun sira, ho forma atu konpensa fali atrasu no interupsaun hosi servisu obra ne’e rasik, kona-ba nesedidade revizaun hosi volume atual hosi servisu no terenu no motivu daruak hosi atrazu ne’e kona-ba pagamentu tantu kompensasaun ba populasaun ba terrenu eispropriadu sira, kona-ba dezeñu dahuluk nian.
Ministru Reforma Lejislativa no Assuntu Parlamentar, Fidelis Manuel Leite Magalhães, halo aprezentasaun kona-ba proposta hosi Rezolusaun Governu, ne’ebé maka aprova hosi Konsellu Ministru kona-ba regras sira hosi lejistika. Matéria ne’e asume natureza regulamentar ho objetivu atu garanti no hasa’e kualidade hosi funsionamentu internu hosi prosedimentu lejislativu hosi Governu, ne’ebé maka pasa ba fundamentasaun ne’ebé di’ak hosu desizaun hosi lejislar.
Konsellu Ministru analiza akordu ida ho Repúblika China ba fornsesimentu hosi medikamentu no entrega poder tomak ba Ministru Saúde interinu, Bonifácio Maukoli dos Reis, atu asina akordu refere.
Konsellu Ministru mos analiza proposta Memorandu Entendimentu, ne’ebé maka aprezenta hosi Ministru Ensinu Superior, Siénsia no Kultura, Longuinhos dos Santos, kona-ba kooperasaun Sientfika no Téknika ho objetivu atu Peskiza ba Dezenvolvimentu hosi França no entrega poder tomak ba Sekretáriu Estadu Arte no Kultura, Teófilo Caldas atu asina akordu ne’e.
Konsellu Ministru aprova proposta ida kona-ba Rezolusaun Governu, ne’ebé maka aprezenta hosi Ministru Negosiu Estranjeiru, Dionísio da Costa Babo Soares, kona-ba donativu ba reprezentasaun permanente hosi Repúblika Árabe Sarauí Demokrátika ho konsiderasaun ba lasu históriku ne’ebé hamutuk ho Timor-Leste, ho hakarak ne’ebé luan ba luta autodeterminasaun no independénsia ba povu.
Ikus Liu, Konsellu Ministru aprova akordu ida ne’ebé maka aprezenta hosi Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasun, Dionísio da Costa Babo Soares, akordu ida ne’e entre Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Governu Reinu Tailandia, ba Insensaun hosi Vistu ba Titular sira nia Passaporte Diplomatiku no Servisu nian. REMATA - 15 maiu 2019Mensajen kona-ba Loron Internasional Família nianPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Mensajen kona-ba Loron Internasional Família nian
sei publika - 15 maiu 2019Sorumutu Konsellu Ministrus iha Loron 15 fulan-Maiu tinan 2019Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus loron 15 fulan-maio tinan 2019
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Díli, no aprova tiha proposta Dekretu Governu, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Justisa Manuel Cárceres da Costa, ne’ebé maka aprova kona-ba Regulamentu Estájiu ba Investigadór sira hosi Kareira Espesiál Investigasaun Kriminal nian no ba Espesialista Laboratóriu Polísia Sientífika no Investigasaun Kriminal (PCIC). Ho aprovosaun ba diploma ida-ne’e sei kontribui hodi asegura formasaun no fó kualifikasaun ba profisionál sira ne’ebé maka tama iha rejime karreira espesiál ba Polísia Sientífika no Investigasaun Kriminal, hodi kumpri saida maka hatuur ona iha lei no tuir programa VIII Governu Konstitusionál nian, no hodi haree mós konsolidasaun ba setor justisa hodi tada ba instituisaun ba ida-ne’e rekursu umanu ne’ebé kompetente, independente no profisionál.
Ministru Agrikultura no Peska, Joaquim José Gusmão dos Reis Martins, aprezenta proposta Rezolusaun Governu kona-ba Estatutu Konsellu Nasional Seguransa no Soberania Alimentar no Nutrisionál Timor-Leste nian (KONSSATIL). Rezolusaun Governu ne’e hakarak defini natureza, objetivu, regulamentu sira, kompozisaun no funsionamentu hosi KONSSATIL, nuudar órgaun interministeriál atu halo koordenasaun no elaborasaun, implementasaun, monitorizasaun no avaliasaun ba polítika públika kona-ba seguransa no soberania alimentar no nutrisional. Objetivu hosi KONSSATIL maka assegura implementasaun hosi PEDN no programa Governu kona-ba matéria ne’e, dezenvolve no promove mekanismu atu halo koordenasaun no hodi fortalese kapasidade instituisaun públika sira no rekursu hirak ne’ebé eziste ona, ho objetivu atu reduz inseguransa alimentar no má nutrisaun no hodi implementa planu ba seguransa alimentar no nutrisaun. Rezolusaun Governu ida-ne’e sei analiza fila fali iha reuniaun Konsellu Ministru tuir mai.
Konsellu Ministru analiza Deliberasaun rua, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Obras Públikas, Salvador Soares dos Reis Pires, kona-ba aleterasaun ba kontratu públiku empreitada nian atu hadi’ak kualidade no halo manutensaun ba estrada Natarbora-Laklubar, no ba estrada Manatutu-Baukau. Deliberasaun Konsellu Ministru ne’e sei fó dalan atu estende durasaun ba kontratu, lahó kustu adisionál no laiha mudansa ba termu no kondisaun kontratu nian tanba, ho objetivu atu kompensa atrazu no interupsaun hosi servisu ba obra sira tan udan bo’ot ne’ebé akontese iha área ne’ebá. Deliberasaun rua ne’e hetan aprovasaun hotu.
Ministru Obras Públikas aprezenta mós Proposta Deliberasaun ne’ebé maka aprova hosi Konsellu Ministru kona-ba aprovasaun ba prosedimentu aprovisionamentu nian atu hola mina ba sentrál eletrika iha Hera no Betanu ba tinan ida, hahú hosi fulan Outubru tinan 2019 to’o fulan Setembru tinan 2020, ho objetivu garante funsionamentu sentrál eletrika no fornesimentu enerjia ba Timor laran tomak. REMATA