RSS 

Komunikadus

  • Image
    12 maiu 2021Toleránsia pontu iha loron 14 fulan-maiu tinan 2021
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Toleránsia pontu iha loron 14 fulan-maiu tinan 2021
    sei publika
    hare tan
  • 12 maiu 2021Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 12 fulan-maiu tinan 2021
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 12 fulan-maiu tinan 2021
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Ministériu Finansas, iha Dili, no aprova ona projetu Dekretu-Lei ne’ebé estabelese Rejime Jurídiku Klasifikasaun no Kualifikasaun Solu nian, ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Planu no  Ordenamentu, José Maria dos Reis. Diploma ida-ne’e hakarak estabelese parámetru sira klasifikasaun no kualifikasaun ba solu sira, ne’ebé aplika ba prosedimentu sira elaborasaun, alterasaun no revizaun husi planu territoriál sira ámbitu munisipál nian, tuir ho rejime ba uzu solu nian ne’ebé define iha Lei Baze sira Ordenamentu Territóriu nian. Solu sira klasifika hanesan urbanu ka rústiku sira, ne’ebé sai opsaun planeamentu ida husi ida-ne’ebé halo distinsaun fundamentál husi ninia natureza, funsaun, potensialidade no destinu báziku.
    Hafoin analiza aprezentasaun husi koordenadór sira Sentru Integradu ba Jestaun Krize nian, kona-ba pontu situasaun epidemiolójika iha Timor-Leste, Konsellu Ministrus aprova ona projetu sira Rezolusaun Governu nian ne’ebé mantein impozisaun serka sanitária iha Munisípiu sira Baukau, Kovalima no Dili ba loron sanulu resin haat tan no mantein impozisaun konfinamentu obrigatóriu iha Munisípiu Dili ba loron sanulu resin haat  tan. Konsellu Ministru deside ona la renova impozisaun serka sanitária, ne’ebé sei vigora to’o loron 16 fulan-maiu, iha munisípiu sira Ainaru, Ermera, Lautein, Likisá, Manufahi no Vikeke.
    Nune’e, kontinua bandu sirkulasaun ema sira nian entre munisípiu sira Baukau, Kovalima no Dili no sirkunskrisaun administrativa sira-seluk, exetu iha kazu hirak ne’ebé ninia fundamentu forte tanba razaun seguransa públika, saúde públika, asisténsia umanitária, manutensaun husi sistema sira abastesimentu públiku, ka razaun seluk ne’ebé presiza atu hala’o ba interese públiku nian.
    Iha Munisípiu Dili mós mantein nafatin impozisaun konfinamentu domisiliáriu jerál ba ema hotu-hotu ne’ebé maka hela ka oras ne’e daudaun iha hela Munisípiu Dili, exetu husi razaun sira ne’ebé uluk define tiha ona, liuliu tanba razaun seguransa públika, serbisu no ba asesu beins no servisu sira nesesidade dahuluk nian.
    Bazeia ba proposta husi Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, Konsellu Ministrus delibera nomeia membru sira husi ekipa negosiasaun ho Banku Aziátiku Dezenvolvimentu nian ba empréstimu kona-ba projetu espansaun no reabilitasaun ba Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato.
    Ministru Transportes no Komunikasoins, José Agustinho da Silva, aprezenta ona opsaun polítika-lejizlativa sira ne’ebé sai hanesan baze ba projetu kona-ba regulasaun husi organizasaun servisu sira inspesaun ró no embarkasaun nian sira. Aprezentasaun ne’e ho objetivu hodi halo análize preliminár husi opsaun polítika-lejizlativa nian sira ba estabelesimentu husi norma no prosedimentu sira rejistu no servisu sira inspesaun nian ba utilizasaun ró no embarkasaun nasionál sira, tuir padraun internasionál sira seguransa marítima no protesaun ambiente tasi nian.
    Vise-Primeira-Ministra no Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Armanda Berta dos Santos, halo ona aprezentasaun ida kona-ba Planu Estratéjiku Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI) nian ba períodu tinan 2021 to’o tinan 2025, ho objetivu atu asegura protesaun sosiál, seguransa no moris di’ak ba sidadaun hotu-hotu. Iha tinan lima oinmai, MSSI hakarak promove asaun sosiál no asisténsia sosiál ba hotu-hotu,  garante seguransa sosiál ba hotu-hotu, promove reinsersaun sosiál atu garante inkluzaun social no hamenus dezigualdade jéneru, reforsa papél feto nian, promove direitu ba labarik no ba ema ho defisiénsia sira-nian no reforsa kapasidade institusionál hodi atinje meta sira.
    Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, halo aprezentasaun ida kona-ba estudu préviu ida kona-ba tutela penál iha ámbitu atividade konstrusaun nian. Aprezentasaun ne’e ho objetivu hodi halo pontu situasaun no avaliasaun husi rejime vijente atu hatán ba erru no fraude sira iha atividade konstrusaun nian, nune’e atu garante kualidade ba konstrusaun no proteje ema no sasán sira.
    Ikusliu, Governu deside fó toleránsia pontu iha loron 14 fulan-maiu ba selebrasaun Idul Fitri nian, ne’ebé marka hodi hakotu períodu jejún husi Ramadaun nian no tinan ida-nee sei selebra iha loron 13 fulan-maiu, loron solene mós ba katóliku sira ne'ebé komemora Loron Nossa Señora de Fátima nian. REMATA
    hare tan
  • 05 maiu 2021Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 5 fulan-maiu tinan 2021
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 5 fulan-maiu tinan 2021
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Auditóriu Ministériu Finansas, iha Dili, no aprova ona Rezolusaun Governu nian kona-ba ezonerasaun atuál Prezidente Konsellu Administrativu Rádiu no Televizaun Timor-Leste, E. P (RTTL, EP) no kona-ba nomeasaun Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL, EP, foun, José António Belo, ba períodu tinan haat, bazeia ba proposta husi Ministru Asuntus Parlamentares no Komunikasaun Sosiál, Francisco Martins da Costa Pereira Jerónimo.
    Konsellu Ministrus delibera ona hodi fó podér tomak ba Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, hodi asina akordu kontribuisaun finanseira entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Estadus Unidus Amérika, ne’ebé reprezenta husi United States Agency for International Development (USAID). Akordu ida-ne’e estabelese realizasaun husi kontribuisaun finanseira ida ne’ebé Estadus Unidus Amérika atu fó ba Timor-Leste ho valór USD 17.900.000,00 (dolar amerikanu millaun sanulu-resin-hitu, rihun atus sia) ba fortalesimentu setór la’ós mina-rai nian no ba reforsu governasaun di’ak nian.  Prevee mós posibilidade atu kontribuisaun ida-ne’e bele komplementada, depende ba kapasidade orsamentál doadór nian, liuhusi kontribuisaun adisionál sira to’o ba montante totál estimadu USD 92.300.000,00 (dolar amerikanu millaun sianulu-resin-rua, rihun atus tolu). Kontribuisaun adisionál sira-ne’e, ne’ebé sei fó ne’e, iha futuru, sei sai objetu husi akordu kontribuisaun finanseira própriu nian sira.
    Bazeia ba proposta husi Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus,  Joaquim Amaral, Konsellu Ministrus delibera ona hodi mantein provizaun USD 50.000.000,00 (dolar amerikanu millaun limanulu), ne’ebé destina ba kompartisipasaun Estadu nian iha ámbitu Akordu Espesiál Investimentu nian ne’ebé selebra ho TL Cement, Lda, ba prazu adisionál fulan 9, to’o loron 31 fulan-dezembru tinan 2021.
    Konsellu Ministru aprova ona projetu Dekretu Governu nian ba alterasaun dahuluk ba Dekretu Governu nian N. 14/2021 loron 29 fulan-abríl, kona-ba medida sira ba ezekusaun deklarasaun estadu emerjénsia ne’ebé efetua husi Dekretu Prezidente Repúblika nian, N. 24/2021, loron 28 fulan-abríl.
    Ho alterasaun ida-ne’e, indivíduu hotu-hotu iha territóriu nasionál nia laran ne’ebé abranjidu husi operasaun teste masál ka aleatória, tuir kritériu sira ne’ebé autoridade saúde nian sira define ona, tenke  halo ezame médiku sira ba diagnóstiku COVID-19 ka infesaun SARS-CoV-2. Indivíduu sira ne’ebé lakohi halo ezame médiku ba diagnóstiku obrigatóriu, sein prejuizu ba responsabilidade kriminál, tenke tama izolamentu profilátiku obrigatóriu (kuarentena), iha estabelesimentu saúde nian, uma ka iha sentru izolamentu ne’ebé Estadu estabelese ona ba fim ida-ne’e. Iha kazu hirak ne’e, despeza sira ne’ebé relasiona ho izolamentu profilátiku nian,  indivíduu rasik maka selu.
    Sidadaun hotu-hotu, nasionál ka estranjeiru, ne’ebé hakarak tama iha territóriu nasionál tenke hala’o huluk pedidu autorizasaun prévia.
    Ikusliu, hetan ona mós aprovasaun ba projetu Rezolusaun Governu nian ba alterasaun dahuluk ba Rezolusaun Governu nian N. 45/2021, loron 29 fulan-abríl ne’ebé impoin filafali konfinamentu domisiliáriu jerál ba populasaun munisípiu Dili nian. Ho projetu Rezolusaun Governu nian ida-ne’e, hahú agora, sidadaun sira ne’ebé hela iha Dili, ho exesaun, bele sai husi sira-nia uma ka sira-nia hela-fatin, ne’ebé inklui sentru akollimentu nian sira, iha munísipiu Dili nian, hodi ba simu rasik apoiu Sosioekonómiku ne’ebé prevee iha Lei n. 8/2021, loron 3 fulan-maiu. REMATA
    hare tan
  • 03 maiu 2021Governu Kongratula Loron Mundiál Liberdade Imprensa nian
    Ministeriu ba Asuntus Parlamentares no Komunikasaun Sosial
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Loron 3 fulan-maiu tinan 2021
    Komunikadu Imprensa
    Governu Kongratula Loron Mundiál Liberdade Imprensa nian
    Governu Timor-Leste liu hosi Ministeriu ba Asuntus Parlamentares no Komunikasaun Sosial kongratula profisional sira komunikasaun sosial nian no timor-oan hotuhotu iha okaziaun selebrasaun loron mundial liberdade imprensa nian, ne’ebé mundu tomak selebra iha loron 3 fulan-maiu.
    Liberdade imprensa, iha Timor-Leste, hetan garantia husi Konstituisaun, iha artigu n. 40 – Liberdade espresaun no informasaun” no n. 41 – Liberdade imprensa no meiu komunikasaun sosiál nian sira”. Objetivu sira hosi Dezenvolvimentu Sustentavel Nasoins Unidas nian ne’ebe Timor-Leste adota, liuliu ho Objetivu 16, ne’ebé defende husi Timor-Leste,  afirma determinasaun atu “públiku bele hetan informasaun no proteje liberdade fundamentál sira”.
    Governu Konstitusionál da VIII kontinua komprometidu atu promove bebeik dezenvolvimentu setór Komunikasaun Sosiál nian no dezenvolvimentu ba ninia padraun profisionál sira. Índise Mundiál kona-ba Liberdade Imprensa tinan ida ne’e nian, ne’ebé habelar ona hosi asosiasaun Reporter sira ne’ebe la iha Ketan (Sem Fronteiras), hatuur Timor-Leste hanesan nasaun ida ne’ebé hetan klasifikasaun di’ak liu iha Sudeste Aziátiku nian relasiona ho “nivel liberdade nian ne’ebé fó ba jornalista sira”, no tau ita-nia país iha pozisaun 71, sa’e tan pontu hitu kompara ho tinan 2020 nian. Nune’e mos Timor-Leste mos klasifikadu iha Nasaun sira ne’ebe iha sensibilidade ba profisaun journalizmu nian entre país 180 ne’ebé hetan ona avaliasaun husi asosiasaun ne’e iha mundu tomak.
    Iha kontestu atual Timor-Leste nian, Ita nia Nasaun hasoru hela pandemia COVID-19, ne’ebe lori impaktu negativu ba ekonomia rai laran. Aleinde ne’e hasoru mós dezastres naturais, iha ne’ebé provoka estragu dolar amerikanu millaun 100 resin, estragu sira ne’ebé mak atinje populasaun no infraestrutura públika sira ne’ebé provoka ona ema besik 40 liu maka mate. Governu esforsu no halo interveinsaun oioin hodi restaura fali saude publiku kauza hosi Covid-19, estragus infraestrutura sira, no tau matan ba komunidade afetadu sira hosi  impaktu siklone tropikál Seroja ne’ebé mak atinje Timor-Leste iha loron 4 fulan abril liubá.
    Iha kontextu pandemia covid-19, informasaun mak sai hanesan fator importante tebes, atu sensibiliza populasaun sira hodi halo reasaun atu prevene pandemia ne’e, Governu entende katak, importante tebes duni atu iha garantia ba orgaun komunikasaun sosiál privadu sira atu iha kondisaun para kontinua servisu iha redasaun idaidak ninian hodi asegura divulgasaun informasaun no kampaña sensibilizasaun hodi permite populasaun sira iha territóriu nasionál informadu kona-ba evolusaun hosi pandemia ne’e, nomos kona-ba prosedimentu sira seguransa nian no prezervasaun ba saude públika nian ne’ebé presiza ema hothotu nia kontriibuisaun.
    Dezde iha tinan 2020 inisiu pandemia Sars-Cov2 tama Timor-Leste, no implementasaun Estadu Emerjensia, ho konsiderasaun ba papel importante profisionais komunikasaun sosial sira nian iha luta hasoru pandemia global ne’e, governu aloka verba orsamentu iha fundu Covid-19 nian, hodi apoiu ba jornalista liña frente sira no servisu hamutuk ho orgaun komunikasaun sosial sira hodi halo kampaña sensivilizasaun ba prevensaun no mitigasaun Covid-19 iha Timor-Leste.
    Iha tinan ida ne’e, Governu liu hosi Ministeriu ba Asuntus Parlamentares, aloka nafatin verba orsamentu iha fundu Covid-19 nian hodi apoiu ba Jornalista liña frente sira, ba kampaña publisitaria sira kona-ba prevensaun no mitigasaun COvid-19 no hakbiit kapasidade orgaun komunikasaun Sosiál sira atu iha kondisaun para halo servisu iha periodu pandemia ida ne’e, nuudar parte integradu ida iha planu rekoperasaun ekonomiku nian.  REMATA
    hare tan
  • 29 abril 2021Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 29 fulan-abril tinan 2021
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 29 fulan-abril tinan 2021
    Konsellu Ministru hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu,  iha Dili no, asiste ona aprezentasaun husi Sala Situasaun Sentru Integradu Jestaun Krize kona-ba pontu situasaun epidemiolójika país nian. Hahú kedas husi inísiu pandemia ne’e nian, deteta ona ema hamutuk 2124 mak infetada ho Koronavirus foun. Iha kazu sira ne’ebé detetadu iha munisípiu hotu-hotu iha país, Díli maka Munisípiu ida ne’ebé afetadu liu, iha ne’ebé to’o agora kazu infetadu atinji ona 1794, no konsidera eziste ona tranzmisaun komunitária. Oras  ne’e daudaun iha kazu ativu hamutuk 1014 no rejista ona kazu moderadu 21 no na’in rua grave ho COVID-19. Taxa insidénsia iha Munisípiu Dili oras ne’e daudaun maka 27,3 husi kada abitante rihun 100.

    Konsellu Ministrus aprova ona projetu Dekretu Governu nian, ne’ebé aprezenta husi Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, kona-ba medida sira ba ezekusaun Deklarasaun Estadu Emerjénsia, ne’ebé efetua husi Dekretu Prezidente Repúblika n. 24/2021, loron 28 fulan-abríl, hodi hatán ba pandemia COVID-19. Estadu emerjénsia, ne’ebé renova daudaun ne’e, abranje territóriu nasionál tomak no vigora husi tuku 00:00 loron 3 fulan-maiu no tuku 23:59 loron 1 fulan-juñu tinan 2021.
    Medida sira ne’ebé impoin iha diploma ne’e maka hanesan ho regra ezekusaun sira anteriór Deklarasaun Estadu Emerjénsia nian. Destaka de’it katak, oras ne’e estabelese ona katak ema sira hotu ne’ebé ho sertifikasaun vasinasaun kompleta kontra COVID-19 la presiza hala’o izolamentu profilátiku obrigatóriu bainhira tama iha territóriu nasionál  maihusi rai-li’ur.
    Regra sira seluk mantein nafatin liuliu obriga sidadaun sira hotu ne’ebé hela iha Timor-Leste atu mantein distánsia pelumenus metru ida ho ema seluk ne’ebé la hela iha ekonomia komun. Kontinua obriga atu utiliza máskara oin nian ne’ebé taka inus no ibun bainhira hakarak tama ka hela iha fatin públiku ka privadu hirak ne’ebé ema hotu uza; no fase liman bainhira hakarak tama ba estabelesimentu komersiál sira, industriál ka prestasaun servisu nian ka ba edifísiu sira iha ne’ebé  servisu administrasaun públika nian funsiona. Iha obrigasaun mós atu  evita formasaun halibur-malu, iha dalan públiku.

    Hetan ona aprovasaun mós maka projetu Rezolusaun Governu nian ba renovasaun husi impozisaun serka sanitária nian iha Munisípiu Ainaru, Baukau, Dili, Ermera, Kovalima no Vikeke, ba loron 14 tan, to’o tuku 23:59, loron 16 fulan-maiu tinan 2021. Aprova ona mós projetu Rezolusaun Governu nian sira ba impozisaun serka sanitária iha Munisípiu Lautein, Likisá, Manufahi, husi tuku 00:00 loron 30 fulan-abríl tinan 2021 to’o tuku 23:59 loron 16 fulan-maiu tinan 2021. Nune’e, bandu sirkulasaun ema sira nian entre munisípiu sira ne’e ho sirkunskrisaun administrativa sira-seluk, exetu iha kazu hirak ne’ebé ninia fundamentu forte tanba razaun seguransa públika, saúde públika, asisténsia umanitária, manutensaun husi sistema sira abastesimentu públiku, ka razaun seluk ne’ebé presiza atu hala’o ba interese públiku nian.

    Konsellu Ministrus aprova ona, ho alterasaun, projetu Rezolusaun Governu nian ba impozisaun konfinamentu domisiliáriu jerál ba ema hotu-hotu ne’ebé mak hela ka oras ne’e daudaun iha hela Munisípiu Dili, ne’ebé tenke hela iha sira nia uma ka iha sira nia alojamentu temporáriu, tuku 00:00 loron 30 fulan-abríl tinan 2021 no tuku 23:59 loron 13 fulan-maiu tinan 2021
    Exesionalmente, ema sira bele sai husi iha sira nia hela-fatin ka husi sira nia alojamentu temporáriu iha Munisípiu Dili, bainhira tenke ba ospitál atu konsulta ba médiku no atu hetan ai-moruk; atu akompaña membru família ka ema ne’ebé nia maka tau matan hodi hetan asisténsia iha ospitál, médiku no ka atu hetan ai-moruk, atu fó asisténsia ba ema seluk ne’ebé presiza ho razaun saúde nian, protesaun sosiál ka asisténsia umanitária; atu aprezenta keixa ka denúnsia iha Ministériu Públiku, iha Provedoria Direitus Umanus no Justisa nian ka iha kualkér órgaun polísia kriminál; atu komparese iha dilijénsia judisiál ka polisiál sira iha ne’ebé simu notifikasaun; atu sosa ai-han, refeisaun, sasán ba primeira nesesidade ka kombustivel; atu selu servisu eletrisidade, telekomunikasaun ka asesu ba internet nian; atu hetan asesu ba servisu finanseiru; atu halo atividade profisionál, bainhira superiór ierárkiku la fó dispensa, iha kazu  funsionáriu, ajente ka traballadór administrasaun públika nian, ka bainhira entidade empregadora rasik la fó dispensa, iha kazu traballadór iha setór privadu ekonomia nian; atu partisipa iha funerál sira, tuir regra ne’ebé prevee iha Rezolusaun Governu nian ne’e no atu rekere autorizasaun atu sai husi Munisípiu Dili.
    Dezlokasaun hirak ne’e bele hala’o de’it durante tempu ne’ebé presiza tebes atu konkretiza objetivu dezlokasaun ne’e nian, no bainhira akontese tanba razaun serbisu, ema tenke lori dokumentu ne’ebé hatudu sira nia obrigasaun atu ba no hela iha serbisu fatin.
    Bandu atu transporte públiku sira hala’o movimentu iha área sira hotu iha Munisípiu Dili, liuliu, mikrolets, biskota, taksi sira no anguna sira.
    Estabelesimentu komersiál, industriál, artezanál no prestasaun servisu setór privadu ekonomia nian sira hotu ne’ebé dezenvolve atividade iha Munisípiu Dili, tenke taka ba públiku, exetu estabelesimentu komersiál sira ne’ebé fa’an ai-han, bee no sasán esensiál seluk, liuliu supermerkadu, minimerkadu no kiós sira; estabelesimentu sira ne’ebé presta kuidadu médiku no fa’an ai-moruk; estabelesimentu sira ne’ebé presta servisu protesaun sosiál; farmásia sira; postu sira ba revenda kombustivel ka gás nian; estabelesimentu komersiál iha ne’ebé hala’o pagamentu ba fornesimentu enerjia elétrika, asesu ba internet ka telekomunikasoins; órgaun komunikasaun sosiál; estabelesimentu oteleiru no sira ne’ebé hanesan, tuir regra ne’ebé estabelese iha Rezolusaun Governu ne’e nian;  restaurante, warung sira no sira ne’ebé hanesan, tuir regra ne’ebé estabelese iha Rezolusaun Governu ne’e nian; instituisaun finanseira, liuliu banku no entidade sira ne’ebé iha lisensa atu hala’o transferénsia internasionál osan nian; empreza konstrusaun sivíl ka atividade sira ne’ebé liga ho konstrusaun sivíl ka estabelesimentu komersiál sira ne’ebé fa’an materiál konstrusaun sira; empreza sira ne’ebé presta servisu tékniku manutensaun, reparasaun ka funsionamentu ba sentrál sira produsaun enerjia elétrika nian ka rede elétrika nasionál; empreza transporte karga nian liuhusi rai, tasi no aéreu nian; estabelesimentu sira ne’ebé fa’an materiál funeráriu ka presta servisu funeráriu nian, tuir regra ne’ebé hatuur iha Rezolusaun Governu ne’e nian; empreza sira ne’ebé presta servisu kontrolu peste nian (Pest Control); empreza sira ne’ebé presta servisu limpeza ba saneamentu no ezgotu sira.
    Traballadór no kliente estabelesimentu komersiál no empreza sira ne’e nian, molok atu tama ba estabelesimentu komersiál ka empreza nian sira, tenke fase liman no taka inus ho ibun ho máskara. Durante tempu ne’ebé sira sei hela iha estabelesimentu no empreza nia laran, sira tenke kontinua uza máskara hodi taka inus ho ibun, mantein distansiamentu sosiál husi pelumenus metru ida ho ema seluk, ho ne’ebé sira la hela hamutuk, iha ekonomia komún no sira tenke fase liman beibeik. Durante tempu ne’ebé sei hein atu tama ba estabelesimentu sira ne’e nian, kliente sira tenke hein iha li’ur, no mantein distánsia pelumenus metru ida ho ema seluk, ho ne’ebé sira la hela hamutuk, iha ekonomia komún.
    Estabelesimentu komersiál, industriál, artezanál ka prestasaun servisu nian sira setór privadu ekonomia nian ne’ebé taka ba públiku, bele mantein sira nia atividade liuhusi servisu entrega ba hela-fatin.
    Restaurante sira no empreza sira ne’ebé hanesan bele fornese de’it hahán iha rejime take away (lori ba uma), atu ba han iha uma ka iha lokál alojamentu temporáriu ka liuhusi opsaun atu entrega ba uma ka otél. Ema ne’ebé hela iha otél sira tenke han iha nia kuartu rasik.
    Atividade ba implementasaunba programa Cesta Básica autoriza nafatin ho karáter exesaun.
    Merkadu Munisipál Dili nian, Merkadu Manleuana no Merkadu Taibesi,  kontinua funsiona hahú husi tuku 6 dadersan to’o tuku 18:00 no operadór no utente ida-idak, molok tama ba merkadu sira ne’e, tenke fase liman no kontinua uza máskara hodi taka inus no ibun, no mós mantein distánsia pelumenus metru ida ho ema seluk, ho ema sira ne’ebé mak sira la hela hamutuk. Bainhira forsa seguransa sira haree katak labele mantein distánsia sosiál pelumenus metru ida entre utente sira, sei impede utente foun sira atu tama ba resintu merkadu to’o númeru utente sira ne’e sufisiente atu kumpre distánsia ne’ebé temi ona.
    Vendedór ambulante ba sasán ka servisu ba primeira nesesidade nian, liuliu produtu ai-han, espesialmente modo tahan, no mós komersiante sira ne’ebé hala’o atividade iha merkadu, tenke mantein máskara hodi taka inus no ibun, tenke fase liman beibeik, no mantein distánsia pelumenus metru ida ho vendedór sira seluk no ho kliente sira, no sira mós tenke garante katak ema la halibur malu hamutuk iha fatin ne’ebé sira hala’o sira nia atividade.
    Bandu atu hala’o atividade selebrasaun relijioza ne’ebé implika ezisténsia ema halibur-malu.
    Ba efeitu Rezolusaun Governu nian ne’e, konsidera nu’udar ema halibur-malu  mak ema liu husi na’in rua halibur malu menus husi metru rua entre sira.
    Bandu atu organiza no hala’o serimónia funerál nian iha ne’ebé ema liu na’in sanulu mak partisipa. Ema ne’ebé partisipa iha serimónia ne’e tenke uza máskara hodi taka inus no ibun, no mantein distánsia pelumenus metru ida ho ema seluk ne’ebé partisipa iha serimónia ne’e.
    Autoridade polisiál nian sira fiskaliza kumprimentu ba regra sira ne’ebé hatuur ona iha Rezolusaun Governu nian ne’e no aviza infratór sira katak se sira kontinua nafatin hodi la kumpre ba Rezolusaun ne’e, bele konsidera prátika ba krime dezobediénsia nian ida. Autoridade polisiál sira sei komunika ba Ministériu Públiku identidade husi ema ne’ebé, hafoin avizu ne’ebé prevee iha fraze anteriór, kontinua la respeita regra sira ne’ebé prevee ona iha Rezolusaun Governu ne’e nian. Karik regra sira ne’ebé prevee iha Rezolusaun Governu ne’e nian ema sira husi rai-li’ur maka la respeita, autoridade polisiál sira sei komunika sira nia identidade ba Servisu Migrasaun.

    Konsellu Ministrus aprova ona projetu Rezolusaun Governu nian ne’ebé prosede renovasaun ba deklarasaun estadu kalamidade, ba loron 30 tan, haree ba akontesimentu bee-sa’e no inundasaun iha Munisípiu Dili, iha dadeer rai-hun mutin loron 4 fulan-abríl tinan 2021, ne’ebé provoka husi siklone tropikál Seroja.

    Ministra Saúde, Odete Maria Freitas Belo, aprezenta ona ba Konsellu Ministrus planu mestre ba reabilitasaun no rekonstrusaun Ospitál Nasionál Guido Valadares no Ospitál António Carvalho,  ne’ebé sei hala’o ho forma fazeada durante tinan 10, ho objetivu atu hadi’a  kondisaun ba tratamentu no hasa’e kapasidade atendimentu nian.

    Ministru Administrasaun Estatál, Miguel Pereira de Carvalho, nu’udar Koordenadór husi Unidade Misaun ba Protesaun Sivil no ba Jestaun Dezastre Naturál sira, halo aprezentasaun ida kona-ba pontu situasaun husi impaktu sira husi inundasaun iha loron 4 fulan-abríl liubá no ninia asaun sira rekuperasaun nian. Iha Dili, daudaun ne’e iha dezlokadu 4356 ne’ebé sei hela iha sentru akollimentu hitu ne’ebé sei ativu. Iha nivel nasionál, inundasaun ne’e afeta família hamutuk 31 337 no ema na’in 41 mak mate ka lakon. Uma hela-fatin hamutuk 21 178 iha país tomak mak estraga ka naksobu. Kona-ba infraestrutura públika sira, bee-sa’e ne’e estraga estrada hamutuk 22 no ponte hamutuk 11. Governu fó hela apoiu produtu ai-han no la’os ai-han nian ba família afetada sira no halo hela planu atu distribui materiál sira ba rekonstrusaun uma sira ne’ebé mak hetan estragu. Governu analiza ona mós opsaun realojamentu ba populasaun ne’ebé mak hela iha área proibida sira tanbe área sira ne’e bele hetan inundasaun no área foho lolon sira-ne’ebé ladún estavel ho perigozidade média to’o aas.

    Ministru Obras Públikas, Salvador Soares dos Reis Pires, aprezenta dadus kona-ba identifikasaun ba infraestrutura no ba ekipamentu públiku koletivu ne’ebé hetan estragu ka naksobu tanba inundasaun.  Levantamentu dadus no klasifikasaun husi obra sira la’o hela, maibé Informasaun preliminár sira indika katak iha projetu reabilitasaun estruturál simples 57 ho kustu menus husi dolar amerikanu millaun 1 no projetu reabilitasaun estruturál kompleksa 44 ho kustu estimadu boot liu husi dolar amerikanu millaun 1. Atividade limpeza no normalizasaun nian la’o to’o oras ne’e no projetu oioin ho karáter emerjénsia nian mós la’o hela.

    Ikusliu, Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Planu no Ordenamentu, José Maria dos Reis, aprezenta  medida sira ba ordenamentu territóriu, ba prevensaun no mitigasaun ba risku sira lubuk ida. Hala’o ona levantamentu dadus kona-ba área hirak ne’ebé mak iha risku tanba lokaliza iha zona hirak ne’ebé bele hetan inundasaun ka área foho lolon sira ne’ebé ladún estavel ho perigozidade média to’o aas. Aprezenta mós nesesidade intervensaun lejislativa iha ámbitu ordenamentu territóriu, opsaun sira ba realojamentu temporáriu no definitivu ba populasaun husi zona sira risku nian no posibilidade fatin ba realojamentu. REMATA
     
     
    hare tan
  • 21 abril 2021Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 21 fulan-abril tinan 2021
    Aprova ona:

    1 - Pedidu ba renovasaun estadu emerjénsia nian.
    hare tan
  • 14 abril 2021Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 14 fulan-abril tinan 2021
    Approved:

    1 - Timor-Leste's candidacy as a member of the Human Rights Council of the United Nations (UN) for the period 2024-2026;

    2 - Seventh amendment to Decree Law No. 10/2005, of November 21st, which approves the Procurement Legal Regime;

    3 - Continuation of the imposition of a health fence in the municipalities of Dili, Baucau and Viqueque until May 2nd;

    4 - Imposition of a health fence in the municipalities of Ermera, Covalima and Ainaro, until May 2nd;

    5 - First amendment to Government Decree No 12/2021 of April 1st, on the implementing measures of the declaration of the state of emergency.


    Analysed:


    1 - Epidemiological situation of the country, gave by the Situation Room of the Integrated Crisis Management Center

    2 - progress of the vaccination campaign against COVID-19

    3 - Results of the tests to determine which variants of SARS-CoV-2 exist in the country

    4 - State of play of the impacts of the floods of April 4th, caused by the tropical cyclone Seroja

    5 - Political-legislative options underlying the project on the regulation of the organization of ships and vessel inspection services.

    6 - Proposal to segmentation the Petroleum Fund.
    hare tan
  • 12 abril 2021Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak enkoraja ekipa médiku sira kontinua serbisu, lalika ta’uk ba presaun
    Primeiru-Ministru
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Loron 12 fulan-abríl tinan 2021
    Komunikadu Imprensa
    Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak enkoraja ekipa médiku sira kontinua serbisu, lalika ta’uk ba presaun 
    Sua Eselénsia Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak, akompaña hela situasaun iha Sala Izolamentu ba kazu pozitivu COVID-19 iha Vera Cruz, relasiona ho pasiente pozitivu COVID-19 ne’ebé hakotu iis hodi kalan, ne’ebé ohin dadeer, eis Prezidente Repúblika, hanesan mós eis Primeiru-Ministru, Xanana Gusmão ba hala’o impedementu, hodi Governu labele lori ba haloot tuir protokolu saúde nian iha semitériu própriu COVID-19 nian iha Metinaru.
    Ho situasaun ida ne’e, daudaun ne’e hahú hamosu ema nia sentimentu negativu ba profisionál saúde sira, ema komesa la fiar COVID-19, tuda ambulánsia sira no pior liu la fiar médiku sira. Ba situasaun ida ne’e, Xefe Governu enkoraja médiku sira no ekipa liña frente hotu atu kontinua firme serbisu, lalika ta’uk ba presaun, hodi luta kontra COVID-19, tanba Governu no Estadu iha hela ita-boot sira-nia sorin.
    “Ha’u lamenta ho situasaun ohin iha Vera Cruz, devia ser ida ne’e la akontese.  Ha’u rona, ema balun komesa tuda ambulánsia no ita nia ekipa liña frente sira, atitude ne’e sei la ajuda atu kombate moras ne’e iha ita- nia rain.
    Hanesan Primeiru-Ministru, hakarak manifesta ha’u-nia solidariedade no apoiu tomak ba profisionál saúde no ekipa sira hotu iha liña frente iha Sala Situasaun, korajen no kontinua serbisu, ita-boot sira sei la mesak, Governu no Estadu tomak iha ita-boot sira nia kotuk”, Taur Matan Ruak Primeiru-Ministru. REMATA
    hare tan
36 37 38 39 40 41 42