RSS 

Komunikadus

  • 05 outubru 2022Governu hato’o ninia solidariedade ba Indonézia
    Governu Timor-Leste hato’o ninia sentidas kondolénsias ba Governu no povu Repúblika Indonézia kona-ba insidente ne’ebé akontese iha estádiu Kanjuruhan, iha Malang, iha illa Java, iha kalan sábadu liubá.
    hare tan
  • 05 outubru 2022Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 5 fulan-outubru tinan 2022
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 5 fulan-outubru tinan 2022
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili no aprova ona projetu Dekretu-Lei ne’ebé aprezenta husi Ministru Defeza, Filomeno da Paixão de Jesus, kona-ba alterasaun dahuluk Rejime Remuneratóriu FALINTIL - Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) nian.
    Haree katak Estadu kompromete ona, atu aumenta 15% husi remunerasaun militár sira F-FDTL nian iha tinan 2023,  liuhusi númeru 2 artigu da-23 husi Dekretu-Lei n. 34/2021, loron 22 fulan-dezembru, no hodi konsidera alterasaun lejizlativa daudaun ne’e kona-ba suplementu iha ámbitu administrasaun públika nasionál nian, diploma ida-ne’e ninia objetivu atu halo alterasaun tantu iha nivel estrutura remuneratória, nune’e mós iha nivel suplementu sira ne’ebé iha ona F-FDTL.
    ....
    Konsellu Ministrus aprova projetu Dekretu-Lei hodi halo alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n. 5/2015, loron 22 fulan-janeiru, kona-ba Estatutu Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA) nian, ne’ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak no Prezidente Autoridade RAEOA, Arsénio Paixão Bano.
    Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e ho objetivu atu halo ajustamentu filafali ba estrutura organizasionál ida agora ne’e, nune’e mós iha kompeténsia sira ne’ebé rekoñese husi órgaun RAEOA nian, atubele reforsa relevánsia Rejiaun nian no atu estimula fleksibilidade ne’ebé boot liután ba ninia jestaun, nune’e mós promove efisiénsia administrativa estrutura orgánika Rejiaun nian, ne’ebé permite Administrasaun Públika rejionál hodi kompleta-an ho métodu ne’ebé efisiente liu ba satisfasaun nesesidade bázika sira populasaun rejionál nian, ho intensaun atu korrije posivel asimetria rejionál sira.
    Atu luta hasoru difikuldade iha transferénsia ka destakamentu pesoál ne’ebé iha kualifikasaun ba RAEOA, diploma ida-ne’e prevee mós atribuisaun suplementu remuneratóriu ida ba funsionáriu públiku sira ne’ebé hetan transferénsia ka destakamentu tanba nesesidade servisu iha Rejiaun ne’e, iha kazu sira ne’ebé hetan justifikasaun no autorizasaun husi Prezidente Autoridade RAEOA nian.
    Nune’e mós atu garante klareza ida ne’ebé boot liu ba enkuadramentu ne’ebé fó ba ZEESM-TL no atu sistematiza di’ak liu ninia dispozisaun normativa sira, aprezenta ona dispozisaun lubun ida kona-ba Zona Espesiál Ekonomia Merkadu Oekusi Ambenu no Atauru nian.
    .....
    Tuir projetu sira ne’ebé aprezenta husi Ministru Administrasaun Estatál, Miguel Pereira de Carvalho, Konsellu Ministrus, delibera ona hodi autoriza:

    abertura ba prosedimentu aprovizionamentu, ho tipu ajuste diretu, ba adjudikasaun kontratu públiku ida ba konstrusaun Sentru Akollimentu Multifunsaun Dili.


    Sentru Akollimentu Multifunsaun Dili ne’e, ho objetivu atu vítima sira husi asidente grave no katástrofe nian provizoriamente hela ba, nune’e mós ema ka agregadu familiár sira ne’ebé afeta tanba programa, projetu ka medida reordenamentu territóriu no/ka rekonversaun urbanístika ka projetu konstrusaun, reabilitasaun ka haluan infraestrutura públika, sein prejuizu atu integra fatin sira ne’ebé indika ona ba uzu komersiál no ba uzu sira seluk ho natureza koletiva.
    Projetu ne’e inklui área rezidensiál ida ho apartamentu besik 162, zona komersiál no kulturál, refeitóriu ida ba ema besik 300, auditóriu ida no sentru ida ba atendimentu médiku.

    prosedimentu aprovizionamentu nian, liuhusi konkursu públiku internasionál, ba adjudikasaun konstrusaun ba edifísiu foun Administrasaun Munisipál Manatutu nian.

    Edifísiu ne’e sei iha andár tolu, ho gabinete besik 20 no sei permite ema besik 200 bele serbisu ho simultáneu. Prevee katak konstrusaun ne’e sei finaliza iha fulan-maiu tinan 2025.
    .....
    Konsellu Ministrus Aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura, Longuinhos dos Santos, hodi halo alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n. 13/2020, loron 15 fulan-abríl, kona-ba Regulamentu Fundu Dezenvolvimentu Kapitál Umanu (FDCH - sigla iha lian portugés).
    Alterasaun ida-ne’e ho objetivu atu klarifika no atu detalla natureza pagamentu sira ne’ebé halo ona ba bolsa estudu no estabelese regra sira ne’ebé konkreta ba definisaun montante ida-idak, atu garante baze legál ida ne’ebé fundamenta hodi hala’o pagamentu públiku tuir prosedimentu administrativu oioin ba atribuisaun bolsa estudu iha Timor-Leste.
    Halo mós klarifikasaun ba regra sira ne’ebé atu realiza reuniaun estraordinária sira Konsellu Administrasaun FDCH nian.
    .....
    Konsellu Ministrus aprova ona projetu Rezolusaun Governu nian, ne’ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru, ba kriasaun Komisaun Koordenasaun Téknika ba Elaborasaun Relatóriu Daruak husi Revizaun Nasionál Voluntária (RNV) kona-ba Progresu Implementasaun Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel (ODS) nian.
    Komisaun téknika ne’e sei responsavel atu rekolla dadus kona-ba progresu nasionál sira iha implementasaun ODS nian, ho rekursu konsulta alargada ida no konsidera rezultadu sira Avaliasaun Estadu Implementasaun husi Planu Estratéjiku Nasionál tinan 2011 – 2030 nian, ne’ebé remata ona iha tinan 2021, ho objetivu atu avalia situasaun atuál no permite hodi atualiza rezultadu sira ne’ebé relata husi Timor-Leste iha tinan 2019.
    Koordenasaun no asisténsia téknika no administrativa ba komisaun sei asegura husi Ajénsia Nasionál Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun (ANAPMA). Kompostu mós komisaun reprezentante husi Prezidénsia Repúblika no Parlamentu Nasionál, departamentu no organizasaun governamentál relevante sira, husi sosiedade sivíl, husi setór privadu ekonomia, UNTL, RTTL. Partisipa mós reprezentante ida husi Koordenadór Rezidente Organizasaun Nasoins Unidas nian iha Timor-Leste, ho estatutu observadór no sein direitu ba votu.
    Relatóriu no rezultadu sira ne’e, iha tinan 2023 sei aprezenta ba Forum Polítiku Altu Nivel Nasoins Unidas nian kona-ba Dezenvolvimentu Sustentavel, iha Novaiorke, hafoin aprovasaun husi Konsellu Ministrus.
    .....
    Konsellu Ministrus delibera ona hodi autoriza selebrasaun ba akordu finansiamentu rua entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Banku Aziátiku Dezenvolvimentu, ba kontratasaun empréstimu rua ne’e, ida ho natureza regulár ho valór osan hamutuk dolar amerikanu millaun 50, ho períodu tinan 17, no ida seluk ho natureza konsesionál ho valór osan hamutuk dolar amerikanu millaun 77, ho períodu tinan 20, hodi finansia projetu fornesimentu bee ba zona oeste Dili nian.
    .....
    Konsellu Ministrus mós delibera ona hodi autoriza prosedimentu aprovizionamentu, liuhusi konkursu públiku internasionál, ba adjudikasaun kontratu ezekusaun ba obra konstrusaun Unidade Pediatra no Kuidadu Koronáriu Intensivu sira Ospitál Nasionál Guido Valadares nian (HNGV- sigla iha lian portugés). Projetu ida-ne’e aprezenta husi Ministra Saúde, Odete Maria Freitas Belo.
    Konstrusaun ba unidade foun ida-ne’e ninia objetivu prinsipál atu hadi’a asesu kualidade kuidadu espesializadu sira ne’ebé presta iha HNGV, ho atensaun espesiál ba internamentu kazu emerjénsia no urjénsia pediátrika nian. Permite mós atu hadi’a resposta nasionál ba surtu esporádiku no emerjente sira husi denge, kólera ka moras seluk ne’ebé ho impaktu boot ba saúde públika, liuliu ba bebé sira ne’ebé foin moris, labarik no foin-sa’e sira.
    ....
    Aprezentasaun ida tuirmai, husi Ministru Transportes no Komunikasoins, ein ezersísiu, Abel Pires da Silva, kona-ba opsaun polítika-lejizlativa ne’ebé sai hanesan baze ba inisiativa kriasaun rejime kona-ba transporte aéreu internasionál regulár no la’ós regulár.
    Opsaun sira ne’ebé aprezenta ho objetivu atu estabelese norma no kondisaun sira hodi ezerse direitu tráfegu aéreu nian tuir akordu bilaterál no multilaterál.
    ......
    Ikusliu, Vise-Primeiru-Ministru, José Maria dos Reis, aprezenta ona opsaun polítiku-lejizlativu ne’ebé sai hanesan baze ba projetu kona-ba Lei Kuadru Planeamentu Estratéjiku.
    Opsaun sira ne’ebé aprezenta ne’e ho objetivu atu regula planeamentu estratéjiku hanesan funsaun bázika Estadu nian no hanesan sistema planeamentu ekonómiku no sosiál integradu ba prazu naruk, médiu no prazu badak.
    Ne’e ho objetivu mós atu promove kreximentu no dezenvolvimentu ekonómiku no sosiál sustentável, orienta atividade no investimentu públiku, einjerál no indireta orienta setór privadu no kooperativu no asegura jestaun públika ida ho objetivu no rezultadu sira tuir kritériu efisiénsia, efikásia no efetividade. REMATA
    REMATA
    hare tan
  • 29 setembru 2022Votu Pezar ba Bispu Hilton Deakin, Timor nia belun ida, nia mate
    Ho sentimentu ne’ebé kle’an Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste simu notísia katak, Bispu Hilton Deakin fila hikas ona ba Aman Maromak nia Kadunan Santu, nia hanesan defensór boot ida ba direitus umanus no ba autodeterminasaun povu timoroan nian.
    hare tan
  • 28 setembru 2022Votu Pezár ba Jape Kong Su nia mate
    Governu Konstitusionál VIII, iha sorumutuk Konsellu Ministrus loron 28 fulan-setembru tinan 2022, aprova ona votu pezár ida ba Jape Kong Su nia mate, iha loron segunda-feira liubá, iha Austrália ho idade 97.
    hare tan
  • 28 setembru 2022Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 28 fulan-setembru tinan 2022
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
    VIII Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 28 fulan-setembru tinan 2022
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili, no aprova ona projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, kona-ba Suplementu remuneratóriu ba funsionáriu públiku no ajente sira Administrasaun Públiku nian ne’ebé hala’o sira-nia funsaun hanesan formadór iha Administrasaun Públika. Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e delibera ona iha sorumutuk Konsellu Ministrus iha loron 27 fulan-jullu tinan 2022, maibé, tanba iha alterasaun balun iha faze redasaun finál nian, presiza submete fali projetu Dekretu-Lei ida-ne’e ba deliberasaun foun.
    .....
    Aprova mós projetu Dekretu-Lei rua, ne’ebé aprezenta husi Ministra Saúde, Odete Maria Freitas Belo, kona-ba ezersísiu Profisaun saúde no karreira profisionál saúde sira-nian.
    Projetu dahuluk ne’e ho objetivu atu halo alterasaun datoluk ba Dekretu-Lei n. 14/2004, loron 1 fulan-setembru, ho redasaun ne’ebé fó husi Dekretu-Lei n. 40/2011, loron 21 fulan-setembru, no 4/2019, loron 13 fulan-marsu, kona-ba Ezersísiu Profisaun Saúde nian. Ho alterasaun ida-ne’e, hakarak atu alkansa aumentu grau ezijénsia nian ida hodi hetan sédula profisionál, profisionál saúde sira ne’ebé kualifikadu liu, kualidade ne’ebé aas liu husi kuidadu saúde sira ne’ebé fó ba populasaun no konfiansa ida ne’ebé boot liu iha kualidade téknika no deontolójika husi profisionál sira ne’e.
    Projetu daruak ne’e ho nia objetivu atu halo alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n. 13/2012, loron 7 fulan-marsu, kona-ba Karreira sira Profisionál Saúde nian. Objetivu husi projetu ne’e atu dignifika no valoriza profisionál saúde sira, liuhusi karreira ida ne’ebé marka ho etapa sira formasaun pós-graduada jerál no espesializada nian ne’ebé ezijente, maibé mós objetu rekoñesimentu institusionál, liuhusi mekanizmu legál sira ne’ebé permite progresu no promosaun ida ne’ebé justa no ekuitativa.
    ….......
     Aprova ona mós projetu Rezolusaun Governu nian, kona-ba Planu Asaun Nasionál kontra Violénsia Bazeia ba Jéneru tinan 2022-2032 (PAN-VBG tinan 2022-2032), ne’ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak no husi Sekretaria Estadu Igualdade no Inkluzaun, Maria do Rosário Fátima Correia.
    PAN-VBG tinan 2022-2023 elabora ona bazeia ba prosesu avaliasaun planu atuál no iha konsulta ida ne’ebé alargada, iha nivel nasionál no munisipál, ho liña ministeriál, instituisaun nasionál, provedór servisu, organizasaun sosiedade sivíl no parseiru dezenvolvimentu nian sira. Planu ne’e estabelese pilár tolu ka área prioridade estratéjika, prevensaun ba violénsia, prestasaun servisu esensiál ba vítima sira violénsia nian no apoiu jurídiku no asesu ba justisa.
    .....
    Konsellu Ministrus aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeira-Ministra no Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Armanda Berta dos Santos, ba alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n. 37/2022, loron 25 fulan-maiu, kona-ba subsídiu fim do ano ba uma kain sira.
    Ho intervensaun lejizlativa ida-ne’e hala’o ajustamentu ba testu redasaun Dekretu-Lei ne’e, hodi evita dúvida ruma kona-ba se mak benefisiáriu sira husi apoiu sosiál ne’e, ho nune’e reafirma desizaun hodi atribui subsídiu ne’e ba uma kain sira hotu, ne’ebé halo ona rejistu válidu to’o loron 28 fulan-fevereiru tinan 2022, la haree ba sira iha situasaun vulneravel ka lae, ka la haree ba sira iha membru balu ne’ebé hala’o atividade profisionál iha ámbitu administrasaun públika nian.
    .....
    Ministru Obras Públikas, Abel Pires da Silva no Prezidente Konsellu administrasaun Bee Timor-Leste, E. P. (BTL, E.P.), Carlos Peloi dos Reis, halo aprezentasaun ida kona-ba implementasaun akordu entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Millennium Challenge Corporation (MCC) iha área bee, saneamentu no drenajen sira.
    Komponente ida-ne’e, tama iha akordu kooperasaun ne’ebé asina ona ho MCC, iha loron 19 fulan-jullu tinan 2022, ho objetivu atu hamenus kontaminasaun ba bee moos no bee rai-okos, ne’ebé kria moras no impede moris-di’ak no saúde ba labarik no adultu sira.
    Projetu ne’e inklui konstrusaun ba fábrika ida ne’ebé atu prodús dezinfetante kímiku ba sistema abastesimentu bee sidade nian, konstrui sistema sentrál dahuluk bee reziduál nasaun nian, hadi’a rede drenajen ba kapitál Dili no ba munisipiu viziñu haat. Bazeia ba programa ida-ne’e sei realiza mós reforma kona-ba polítika no institusionál nian sira, no mós mudansa sosiál no komportamentu hodi hadi’a sistema saneamentu báziku no jestaun bee nian iha nivel doméstiku.
    Komponente bee, saneamentu no drenajen nian sira, aleinde fó impaktu diretu ba saúde sidadaun nian, maibé mós sei halo hodi hamenus risku inundasaun nian, ne’ebé Timor-Leste hasoru ona iha tinan hirak ikus ne’e, hodi evita ninia impaktu ambientál no sosioekonómiku sira, hodi asegura jestaun sustentável bee no saneamentu nian.
    Prevee katak atividade tratamentu bee nian sei benefisia ema rihun 429 husi munisípiu Dili no rihun 64 fora husi Dili. Projetu saneamentu ne’e sei benefisia ema liu rihun 106 ne’ebé hela iha Dili no tuir planu mestre prevee katak to’o tinan 2036 sei benefisia ema liu rihun 300 husi kapitál.
    Komponente bee, saneamentu no drenajen sira sei iha investimentu totál ida hamutuk millaun dolar amerikanu 372,2. Atividade sira tratamentu bee nian sei iha kustu millaun 8,3, iha sistema saneamentu nian sei uza millaun 342,8 no sistema drenajen nian sei iha kustu millaun 8,9. Iha projetu ida-ne’e mós sei inklui besik millaun 7 ba fortalesimentu institusionál no reforma regulatória no millaun 5,2 ba kampaña alterasaun sosiál no komportamentál.
    …..
    Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak no Sekretária Rejionál Adjunta Prezidente Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA), Leonia da Costa Monteiro, aprezenta ona ba Konsellu Ministrus opsaun sira kona-ba polítiku-lejizlativa ne’ebé sai hanesan baze ba inisiativa alterasaun ba Estatutu Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu nian.
    …..
    Ministru Turizmu, Komérsiu no Indústria, José Lucas do Carmo da Silva, aprezenta ona opsaun polítiku-lejizlativa ne’ebé sai hanesan baze ba inisiativa kriasaun rejime jerál ida kona-ba regra sira orijen nian.
    …..
    Ikusliu, Konsellu Ministrus aprova votu pezar ba Jape Kong Su ninia mate, emprezáriu timoroan ne’ebé mate iha loron 27 fulan-setembru tinan 2022, horiseik. REMATA
     
     
    hare tan
  • 21 setembru 2022Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 21 fulan-setembru tinan 2022
    Aprova ona:

    1 - Rejime Jurídiku Parseria Públiku Privada Diagnóstiku nian;

    2 - Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nu. 34/2017, loron 27 fulan-setembru, kona-ba ezersísiu no lisensiamentu ba atividade ekonómika sira;

    3 - Akordu kooperasaun entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Repúblika Portugeza iha matéria seguransa interna;

    4 - Promosaun prátika atividade fízika iha estabelesimentu públiku;

    5 - Institutu Nasionál Saúde Públika Timor-Leste nian (INSP-TL); no

    6 - autorizasaun atu hahú negosiasaun ba kondisaun espesífika ba impréstimu ida ba projetu dezenvolvimentu Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato.


    Analiza ona:

    1 - aprezentasaun ba akordu Organizasaun Mundiál Komérsiu nian kona-ba teknolojia informasaun (Information Technology Agreement –ITA) no kona-ba pontu situasaun prosesu adezaun Timor-Leste nian ba OMK; no

    2 - inisiu ba operasaun Portu Baia Tibar.
    hare tan
  • 14 setembru 2022Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 14 fulan-setembru tinan 2022
    Aprova ona:

    1 - prosedimentu aprovizionamentu nian liuhusi konkursu públiku internasionál no realizasaun despeza ba obra públika sira kona-ba reabilitasaun estrada sira;

    2 - prosedimentu kona-ba reabilitasaun estrada sira; no

    3 - Proposta Lei Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2023.


    Analiza ona:

    1 - pontu situasaun husi prosesu adezaun Timor-Leste nian ba ASEAN; no

    2 - projetu implementasaun ba enerjia renovável sira.
    hare tan
  • 09 setembru 2022Timor-Leste lamenta ho Liurai-feto Isabel II nia mate
    Ho sentimentu ne’ebé kle’an Governu Timor-Leste simu notísia kona-ba falesimentu Sua Majestade Liurai-feto Isabel II, iha kinta-feira ne’e, loron 8 fulan-setembru tinan 2022, ho idade 96, iha Castelo Balmoral, iha Eskósia.

    Isabel II, moris iha loron 21 fulan-abríl tinan 1926, iha Londres, no mate hafoin iha fulan balun liubá selebra ninia jubileu ukun nian ba 70, iha istória británika ne’ebé naruk liu no, sai hanesan istória ida ne’ebé naruk liu iha nivel mundiál. Carlos, oan-mane boot, ne’ebé troka nia fatin iha tronu no adota títulu Carlos III.
    hare tan
19 20 21 22 23 24 25