Projetu Implementasaun Desentralizasaun Administrativa no Podér Lokál iha distritu Bobonaro

Ses. 12 abril 2013, 12:45h
Descentralizacao_Bobonaro_PORTAL

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, hala’o vizita loron rua iha Distritu Bobonaro hosi loron 10 to’o loron 11 fulan Abril, hodi halo vizita divulgasaun daruak kona-ba projetu implementasaun Polítika Desentralizasaun Administrativa no Podér Lokál.

Administradór distritu Bobonaro, Domingos Martins, sente haksolok tebes ho Primeiru-Ministru nia presenza iha distritu Bobonaro ho objetivu úniku hodi fahe informasaun ba populasaun kona-ba polítika desentralizasaun administrativa no podér lokál no planu atu estabelese munisípiu iha teritóriu Timor-Leste nia laran tomak.

“Ami hein no prontu atu simu bainhira atu estabelese munisípiu no ami mós rona naran munisípiu bainhira Governu aprova polítika ida kona-ba Desentralizasaun Podér no Governu Lokál iha tinan 2006. Distritu Bobonaro iha momentu ne’e sai mós hanesan distritu pilotu ho prosesu konsultasaun ba matéria importante mak unidade territoriál, problema rai ba propriedade, oinsá deside naran ba munisípiu foun no sentru administrativu. Ami fiar metin katak, Munisípiu sei harii duni iha Timor-Leste, maske sei hasoru dezafiu barbarak‘’, tenik Domingos Martins.

Sekretáriu Estadu Desentralizasaun Administrativa, Tomás Cábral, haktuir katak, “Polítika Desentralizasaun, hahú kedas hosi I Governu Konstitusionál, iha tinan 2003 ho projetu pilotu ba programa desentralizasaun iha distritu Bobonaro, tanba ne’e konsultasaun ne’e labele halo de’it iha kapitál distritu Bobonaro nian, tenke lori to’o ba iha subdistritu sira,tanba subdistritu sira ne’e maka poténsia boot ba ita-boot sira atu dezenvolve hamutuk ho administrasaun.

Xanana Gusmão, iha nia intervensaun hateten katak, “Governu tau prioridade mós ba funsionamentu instituisaun Estadu nian ho preparativu sira atu implementa Polítika Desentralizasaun Administrativa no Podér Lokál, hodi estabelese munisípiu iha distritu 13, tuir define ona iha lei n.° 11/2009, loron 7 fulan Outubru, tanba Polítika Desentralizasaun Administrativa no Podér Lokál, tulun tebes dezenvolvimentu setór privadu nian iha área rurál, hodi promove mós instituisaun Estadu sira  atu sai  forte liután”.

“Ohin ha’u mai atu doko imi nia hanoin no imi nia ulun, atu haree to’ok povu iha Bobonaro ne’e moris oinsá ona, tanba ne’e Bobonaro oan sira preparadu ona atu estabelese munisípiu ka seidauk, tanba atu estabelese munisípiu persiza, infraestrutura, edukasaun, saúde, hanesan xave importante ba dezenvolvimentu iha distritu Bononaro”, dehan Primeiru-Ministru.

Distritu Bobonaro iha nia luan 1.368km2, suku hamutuk iha 50 no ho ninia populasaun hamutuk ema 93.800. Atividade ekonómiku prinsipál sira iha distritu ne’e mak, agrikultura subsisténsia iha propriedade sira familia nian, hakiak animál sira, foos no kafé ho potensiál dezenvolvimentu ekonómiku iha área sira turizmu nian, kolleita ai-han espesializada sira, komérsiu ho timor Osidentál, foos no batar.

   Ba leten