Ministru Fidelis asina akordu ba implementasaun akordu kompaktu ho MCC ba Programa Edukasaun, Saneamentu no Abastesimentu Bee

Ses. 16 dezembru 2022, 16:15h
319095728_1193797464856064_2313141407104894087_n

Ohin, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, asina ona Akordu Implementasaun Programa (Program Implementation Agreement - PIA) ho Millennium Challenge Corporation (MCC) ba implementasaun Akordu Kompaktu.

Asinatura akordu implementasaun ne'e hanesan pasu importante tebes hodi hahú implementasaun Akordu kompaktu MCC nian ho montante globál millaun 484 milhões, katak asina ona husi Ministru Fidelis iha fulan-jullu liubá.

Akordu kooperasaun ida-ne’e, ne’ebé sei implementa durante tinan lima, iha komponente prinsipál rua, hodi hadia área rua ne’ebé importante loos ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian, edukasaun no saneamentu, abastesimentu bee no drenajen. IMG_0237

Komponente bee, saneamentu no drenajen ho objetivu atu hamenus kontaminasaun ba bee moos no bee iha rai-okos ne’ebé bele fó moras, impede moris-di’ak no saúde ba labarik no adultu sira. Projetu ne’e inklui konstrusaun ba fábrika ida hodi halo produsaun dezinfetante kímiku ba abastesimentu bee iha sidade, konstrusaun ba sistema sentrál dahuluk bee reziduál nian iha país, hadi’a rede drenajen ba kapitál Dili no ba munisípiu viziñu haat, reforma polítika no institusionál sira nune’e mós mudansa sosiál no komportamentu hodi hadi’a sistema saneamentu báziku no jestaun bee iha nivel doméstiku.

Projetu bee, saneamentu no drenajen nian, alende ninia impaktu diretu ba ita-nia sidadaun sira-nia saúde, buka mós atu hamenus risku inundasaun nian, ne’ebé hasusar ona ita-nia país iha tinan hirak ikus ne’e, evita ninia impaktu ambientál no sosioekonómiku, liuhusi asegura jestaun ba bee no saneamentu ida ne’ebé sustentável.

Komponente edukasaun ho objetivu atu hadi'a kualidade ensinu sekundáriu nian ba alunu sira, liuhusi hadi'a ensinu sekundáriu no lideransa eskolár sira husi munisipiu sira hotu. Projetu ne'e sei estabelese instituisaun formál sertifikasaun formasaun nian dahuluk ba formasaun profesór sira iha nasaun ne’e, sei hanaran “Sentru Exelénsia”, ne'ebé sei fó formasaun no sertifikasaun profisionál ba profesór no lideransa sira ensinu sekundáriu nian iha tempu ohin loron no aban-bainrua. Investe iha formasaun ba profesór sira, sei prodús eskola sekundária sira ne'ebé di'ak liu, ho alunu sira  ne’ebé bein preparadu  ba merkadu serbisu ka ba edukasaun pós-sekundária no nune’e aumenta ninia kapasidade hodi kontribui ba kreximentu ekonómiku país nian.

Pasu tuirmai mak atu halo instalasaun ba Institutu Públiku Millennium Challenge Account-Timor-Leste, katak Governu aprova ona iha sorumutuk Konsellu Ministrus husi  loron 23 fulan-novembru tinan 2022. Institutu Públiku ida-ne'e sei funsiona hanesan instrumentu implementasaun finansiamentu nian ne'ebé sei hetan doasaun husi ajénsia governamentál MCC, no sai hanesan responsavel ba jestaun finansiamentu no ba koordenasaun implementasaun nian ne’ebé atu promove liuhusi entidade nasionál sira. Implementasaun projetu sira ne'e sei sai hanesan responsabilidade Governu nian, liuhusi entidade nasionál sira, tuir ida-idak nia kompeténsia.

   Ba leten