Parlamentu Nasionál aprova ona OJE 2023

Kin. 17 novembru 2022, 16:51h
315017558_679313956884148_1813716779393390250_n

Proposta Orsamentu Jerál Estadu nian (OJE) ba tinan 2023 hetan ona aprovasaun husi Parlamentu Nasionál iha finál globál, iha loron 17 fulan-novembru tinan 2022, ho votu afavór 42, abstensaun 2 no votu kontra 21.

Proposta Lei OJE 2023 ho montante totál billiaun $3,16, ho nia lema mak “Investimentu Produtivu no Kreximentu Inkluzivu ba Jerasaun Futuru”. Totál despeza globál billiaun $3,16 ne’e kompostu husi Orsamentu Administrasaun Sentrál billiaun $2,8 (montante ne’e inklui ona Fundu Kombatentes Libertasaun Nasionál, billiaun $1). Orsamentu Seguransa Sosiál hetan alokasaun millaun $235,7 no RAEOA millaun $120.

Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, iha inísiu debate Jeneralidade nian hateten katak, ho OJE tinan 2023 hakarak “ ho prioridade atu hatán ba dezafiu rua ne’ebé Timor-Leste kontinua hasoru maka: kombate ba ki’ak no ba subnutrisaun infantíl no hadi’a seguransa alimentár, atubele ultrapasa subdezenvolvimentu infantíl, aumenta kualidade nutritiva ai-han ne’ebé konsumu no atu promove dezenvolvimentu sosiedade ida ne’ebé saudavel no ativa, ho labarik sira ne’ebé ho alimentasaun di’ak, família próspera no populasaun sira forte, divulga prátika kona-ba nutrisaun no seguransa alimentár, ne’ebé populasaun hotu bele hetan asesu”. Tanba ne’e, Governo aloka iha OJE dotasaun ida ho valór US$ 80,5 millaun ba atividade sira, direta ka indiretamente iha relasaun ho nutrisaun no ho seguransa alimentár.

Iha Proposta Lei OJE 2023, setór kapitál sosiál, ne’ebé inklui Saúde, Edukasaun no Protesaun Sosiál hetan alokasaun millaun $772. Setór ida-ne’e maka benefisiáriu boot liu husi finansiamentu Proposta OJE 2023. Ida-ne’e reflete importánsia ne’ebé maka Governu fó ba iha asesu universál ba edukasaun ne’ebé kualidade (millaun $137), saúde (millaun $92) no protesaun sosiál (millaun $301), liuliu ba grupu vulneravel.

Governu propoin ba Parlamentu Nasionál orsamentu ho montante millaun $19,2 hodi implementa programa Bolsa da Mãe. Husi montante ne’e, millaun $5,3 sei aloka ba kontinuasaun programa inísiu nian no millaun $13,7 sei aloka ba expansaun Bolsa da Mãe Jerasaun Foun, ne’ebé nia objetivu mak atu apoia inan isin-rua no mellora saúde no nutrisaun durante inísiu loron rihun-ida no mós apoiu ba labarik sira ho moras króniku no defisiénsia.

Iha Proposta OJE 2023, Governu mós propoin ba Parlamentu Nasionál orsamentu ba Programa Nutrisaun ho montante millaun $10. Ida-ne’e reprezenta aumentu quatro vezes ka porsentu atus-haat (400%) kompara ho orsamentu ne’ebé aloka ba programa Nutrisaun iha OJE 2022.

Proposta OJE 2023 ne’e mós kobre alokasaun orsamentu millaun $22,4 hodi expande programa Merenda Eskolár, mellora kualidade hahán atu alkansa labarik sira nia kualidade nutrisaun, hasa’e despeza ba kada labarik no kada hahán husi $0,25 to $0,42.

   Ba leten