Governo aprova Proposta Orsamentu Jerál Estadu ba 2023 ho valor billaun US $3,16

Ses. 16 setembru 2022, 17:27h

Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, horiseik, loron 15 fulan-setembru tinan 2022, aprezenta ba Konsellu Ministrus no hetan ona aprovasaun, Proposta Projetu Lei Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2023 ho montante totál billiaun $3,16 ne’ebé Governu sei distribui ba Entidades Estadu hamutuk 109 ne’ebé mak hola parte iha perímetru orsamentál 2023.

Montante globál billiaun $3,16 ne’e hetan redusaun 8% ka millaun $264 kompara ho OJE Retifikativu 2022.

Totál despesas globál billiaun $3,16 kompostu husi Orsamentu Administrasaun Sentrál billiaun $2,8 (montante ne’e inklui ona Fundu Kombatentes Libertasaun Nasionál, billiaun $1). Orsamentu Seguransa Sosiál hetan alokasaun millaun $235,7 no RAEOA millaun $120. Montante despesas globál iha PPL OJE 2023 hanesan mós ho montante despesas globál iha Lei das Grandes Opções do Plano 2023 ne’ebé mak Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta promulga ona iha fulan-juñu liubá.

Proposta orsamentu 2023 ne’e sei uza hodi finansia Programa 49 ho medidas prinsipál 275, organizadu iha área estratéjiku 16: Agrikultura, Pekuária, Peskas no Floresta; Ekonomia no Empregu; Turizmu; Dezenvolvimentu Rural no Abitasaun; Ambiente; Petróleu no Minerál; Eletrisidade no Enerjia Renovável; Konektividade Nasionál; Bee no Saneamentu; Edukasaun no Formasaun; Saúde; Inkluzaun no protesaun Sosiál; Kultura no Patrimóniu; Reforma Estadu; Defeza no Seguransa Nasionál; Relasaun Internasionál no Polítika Esterna.

 

Setór Kapitál Sosiál hetan alokasaun 36%

Distribuisaun Tetu Agregadu Orsamentu Administrasaun Sentrál iha OJE 2023 bazeia ba setór importante sira iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu: Setór Kapitál Sosiál inklui Saúde, Edukasaun no Protesaun Sosiál hetan alokasaun millaun $771,7 ka 36%. Tuir kedan ho Setór Kuadru Institusionál ho orsamentu alokadu millaun $706,1 ka 33%. Dezenvolvimentu Infraestrutura ho orsamentu alokadu millaun $380,3 ka 18% no Dezenvolvimentu Ekonómiku ho orsamentu alokadu millaun $230,6 ka 11%.

 

Programa Nutrisaun hetan alokasaun orsamentu millaun US $ 10

Iha Proposta OJE 2023, Governu mós propoin ba Parlamentu Nasionál orsamentu ba Programa Nutrisaun ho montante millaun $10. Ida-ne’e reprezenta aumentu quatro vezes ka porsentu atus-haat (400%) kompara ho orsamentu alokadu ba programa Nutrisaun iha OJE 2022.

 

Submisaun PPL OJE 2023 ba Parlamentu Nasionál

Ho aprovasaun ne’e, ba oin Governu sei finaliza Livru sira OJE inklui Tabela sira no ofisialmente sei entrega PPL OJE 2023 ba Parlamentu Nasionál iha loron 3 fulan-outubru atu diskute no aprova iha fulan-novembru nia laran molok haruka ba Prezidente Repúblika atu tetu.

Kalendáriu ne’e tuir ona espíritu Lei Foun Enkuadramentu Orsamentál ne’ebé mak promulga husi Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú-Olo iha fulan-fevereiru liubá. Lei estruturante ne’ebé sai nu’udar baze ida ba Reforma Jestaun Finanseira Públikas iha Timor-Leste – konkista importante ida ne’ebé mak Oitavu Governu Konstitusionál lideradu husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, halo durante nia mandatu.

   Ba leten