Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 26 fulan-maiu tinan 2021

Prezidénsia Konsellu Ministrus

VIII Governu Konstitusionál

...........................................................................................................................

Komunikadu Imprensa

Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 26 fulan-maiu tinan 2021

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Ministériu Finansas, iha Dili, no aprova ona projetu Dekretu-Lei ba kriasaun liña kréditu “Ensinu Superiór Kualidade +”, ne’ebé destinadu ba apoiu finanseiru instituisaun sira ensinu superiór privadu nian, ninia garantia finanseira no bonifikasaun jurus nian, ne’ebé aprezenta husi Ministru Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura, Longuinhos dos Santos. Ho projetu Dekretu-Lei ida-ne’e Governu hakarak fó apoiu ba estabelesimentu ensinu superiór privadu sira ne’ebé hetan ona akreditasaun atubele hetan finansiamentu, hodi hadi’a kondisaun no infraestrutura sira, nune’e mós atu aumenta kapasitasaun rekursus umanus nian. Buka mós atu hasa’e kompetitividade no rekoñesimentu internasionál ba instituisaun ensinu superiór sira, promove diversifikasaun oferta kursu sira iha área hirak ne’ebé sai hanesan prioridade no promove desentralizasaun territoriál ensinu superiór nian.

Aprova ona mós projetu Dekretu-Lei ne’ebé mak aprova medida sira apoiu nian ba vítima sira husi asidente grave ka katástrofe sira, ne’ebé aprezenta husi Ministériu Interiór. Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e ninia objetivu mak atu kria enkuadramentu legál ida ne’ebé klaru no forte ba apoiu Estadu nian ba vítima sira-ne’e, nune’e mós ba prosesu rekuperasaun nian. Apoiu sira ne’ebé prevee iha Dekretu-Lei ida-ne’e, fó ba ema singulár sira ne’ebé hetan asidente grave ka katástrofe sira no liuhusi deklarasaun kona-ba situasaun alerta, kontinjénsia ka kalamidade nian. Lista kona-ba apoiu hirak ne’ebé Governu bele fó ba ema sira ne’ebé mak hetan asidente grave ka katástrofe inklui refeisaun sira no bee, jéneru ai-han nian sira, sasán nesesidade bázika nian ba uzu pesoál no ba uzu doméstiku, materiál sira konstrusaun nian atu hadi’a ka harii fila-fali uma, subsídiu apoiu nian ba serbisu atu hodi hadi’a no harii filafali uma, subsídiu mate nian no apoiu psikososiál.

Hafoin análize ba aprezentasaun husi koordenadór sira husi Sentru Integradu ba Jestaun Krize, kona-ba pontu situasaun epidemiolójika iha Timor-Leste, Konsellu Ministrus aprova ona projetu sira Rezolusaun Governu nian hirak ne’ebé:

mantein impozisaun serka sanitária iha Munisípiu sira hanesan Baukau, Kovalima no Dili to’o tuku 23:59 loron 1 fulan-juñu tinan 2021;

impoin serka sanitária iha Munisípiu sira hanesan Bobonaru no Vikeke husi tuku 00:00 loron 27 fulan-maiu tinan 2021 to’o tuku 23:59 loron 1 fulan-juñu tinan 2021;

mantein impozisaun ba konfinamentu obrigatóriu iha Munisípiu Dili to’o tuku 23:59 loron 1 fulan-juñu tinan 2021.

Nune’e, bandu sirkulasaun ema sira nian entre munisípiu sira hanesan Baukau, Bobonaru, Kovalima, Dili no Vikeke no sirkunskrisaun administrativa sira-seluk, exetu iha kazu hirak ne’ebé ninia fundamentu forte tanba razaun seguransa públika, saúde públika, asisténsia umanitária, manutensaun sistema abastesimentu públiku, ka razaun seluk ne’ebé presiza atu hala’o ba interese públiku nian.

Iha Munisípiu Dili mós mantein nafatin impozisaun konfinamentu domisiliáriu jerál ba ema hotu-hotu ne’ebé maka hela ka oras ne’e daudaun iha hela Munisípiu Dili, exetu tanba razaun sira ne’ebé uluk define tiha ona, liuliu tanba razaun sira saúde nian, serbisu no ba asesu sasán no servisu sira ne’ebé sai hanesan nesesidade bázika. Rejista de’it alterasaun ida, maka bele hala’o fali ona selebrasaun koletiva ho karáter relijiozu no eventu koletivu kultu sira seluk, naran katak ema sira ne’ebé marka prezensa iha serimónia ne’e mantein distánsia, pelumenus, metru ida, ho ema seluk ne’ebé la hela hamutuk ho nia, no nafatin uza máskara oin nian ne’ebé taka inus no ibun.

Konsellu Ministrus asiste ona aprezentasaun ida kona-ba Estratéjika Integrada ba Implementasaun Sistema ida Identifikasaun Úniku nian (ID Úniku, IDU), husi Diretór Ezekutivu TIK Timor nian no Prezidente Komisaun Téknika Eventuál ne’ebé sai hanesan responsavel ba preparasaun nian, Roberto Caetano de Sousa Vicente.

Estratéjia ida-ne’e sei implementa husi tinan 2021 to’o tinan 2025, no prevee katak rejistu dahuluk sei realiza iha trimestre dahaat tinan 2022 nian no to’o tinan 2025 nia rohan sei rejista ona ema tokon 1.

Sistema Identifikasaun Úniku Sidadaun sira-nian ne’e, halo parte ba Programa Reforma Administrasaun Públika no sai nu’udár baze importante atu hadi’a prestasaun efetiva, efisiénsia no planeamentu servisu públiku sira-nian no atu asegura jestaun no koordenasaun ne’ebé di’ak liu kona-ba polítika sosiál, no iha tempu hanesan permite kontribui ba konstrusaun estruturada governasaun eletrónika nian iha Timor-Leste.

ID Úniku ne’e sei uza dadus dijitál ki’ik lubun ida, hodi estabelese identidade dijitál ida, ba ida-ne’ebé sei atribui númeru identifikasaun úniku ida ne’ebé kria sein kritériu definidu ruma. ID ne’e sei iha informasaun biográfika ki’ik lubun ida, hanesan naran, data no fatin moris nian no informasaun sira-ne’e sei uza de’it hodi atende ba nesesidade sira atu komprova identidade no konformidade, hanesan inskrisaun ba servisu no pagamentu governu nian sira no atu loke konta bankária. Sei uza mós informasaun biométrika sira, ba ema sira ne’ebé ho idade tinan 13 ba leten, hodi estabelese singularidade indivíduu sira-nian no fasilita autentikasaun segura husi identidade únika ida.

Ikus liu, Ministru Obras Públikas, Salvador Soares dos Reis Pires no Prezidente Konsellu Administrasaun Bee Timor-Leste, E. P. (BTL, E.P.), Carlos Peloi dos Reis, aprezenta ona projetu melloria infraestruturas drenajen no saneamentu Dili nian, ne’ebé hakarak fó resposta ba problema inundasaun sira no ba kapasidade drenajen nian ne’ebé daudaun ne’e la sufisiente no falta manutensaun ba infraestrutura sira. Ho projetu ida-ne’e, sei aumenta kapasidade husi infraestrutura sira ne’ebé eziste no sei harii basia sira retensaun nian iha fatin estratéjiku sira, atubele kontrola velosidade bee nian bainhira akontese udan boot. REMATA

   Ba leten