Sorumutuk da-1 Komisaun Koordenasaun no Akompañamentu Reforma Institusionál

Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, prezide, iha loron 7 fulan-setembru tinan 2020, iha Palásiu Governu, Iha Dili, Sorumutuk da-1 Komisaun Koordenasaun no Akompañamentu Reforma Institusionál (KKARI), ne’ebé kria husi Rezolusaun Governu nian n. 29/ 2020 loron 19 fulan-agostu.

Aleinde Primeiru-Ministru, integra mós iha KKARI maka ministru sira-ne’ebé sai nu’udar responsável atu orienta implementasaun husi reforma institusionál boot ida-idak ne’ebé la’o hela, ne’ebé iha ligasaun no objetivu komún atu hadi’a jestaun no funsionamentu setór públiku nian, no asegura katak Estadu funsiona iha kuadru legalidade no seguransa jurídika nian ne’ebé efetiva no ho maneira ne’ebé efisiente no efikás liu.

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, ne’ebé fó-tulun Primeiru-Ministru iha koordenasaun globál kona-ba Reforma institusionál sira, maka sai nu’udar responsavel ba reforma administrasaun públika, Ministru Finansas, Fernando Hanjam, lidera prosesu reforma fiskál no jestaun finanseira públika, Ministru Justisa, Manuel Cárceres da Costa, dirije reforma judisiária no Ministru Administrasaun Estatál, Miguel Pereira de Carvalho, nu’udar responsavel ba prosesu desentralizasaun.

Komisaun koordenadora ida-ne’e ninia misaun mak atu estabelese diresaun no vizaun jerál sira husi reforma ka programa sira, koordena dezeñu, programasaun no implementasaun konsistente husi reforma sira, promove sinerjia no kooperasaun entre reforma sira, hasai obstákulu no sobrepozisaun entre reforma sira, fó apoiu polítiku ba reforma sira no garante dezempeñu di’ak ida no implementasaun refoma tuir tempu. Komisaun ne’e sei hala’o sorumutuk fulan rua dala ida.

Reforma Administrasaun Públika (RAP) buka atu transforma administrasaun públika, ho foku ba estrutura sira podér sentrál nian. RAP hakarak hadi’a prosesu prestasaun servisu nian sira, haforsa responsabilidade no insentivu sira ba dezempeñu, hadi’a jestaun no dezenvolvimentu rekursus umanus, revee funsaun no estrutura sira administrasaun públika nian no hadi’a servisu administrasaun sira ne’ebé presta ba sidadaun no empreza sira.

Reforma Fiskál no Jestaun Finaseira Públika (RFJFP) ninia objetivu mak atu hadi’a orsamentu sira, inklui ninia elaborasaun, transparénsia no ezekusaun. Reforma ida-ne’e sei garante relasaun kustu / benefísiu ne’ebé boot liután iha jestaun finanseira no iha prestasaun servisu sira, desentraliza no hadi’a aprovizionamentu, jestaun finanseira no jestaun kona-ba ativu sira no hadi’a mobilizasaun no kobransa reseita nian sira.

Reforma Judisiária (RJ) ninia objetivu mak atu haforsa sistema Judisiáriu no instituisaun sira seluk ne’ebé envolve iha fornesimentu justisa.

Prosesu Desentralizasaun (PD) ninia objetivu mak atu haforsa responsabilidade polítika lokál no munisipál no governasaun di’ak, transfere funsaun no responsabilidade sira Governu Sentrál nian ba administrasaun subnasionál sira, dezenvolve mekanizmu desentralizasaun fiskál no rekolla reseita sira husi fonte própria sira no hadi’a jestaun administrasaun Munisipál sira.

Reforma boot hirak ne’e ida-idak tenke iha estratéjia ka programa ofisiál ida no sei aprezenta periodikamente ba Konsellu Ministrus relatóriu sira kona-ba rezultadu sira ne’ebé alkansa ona.

Sekretariadu tékniku no administrativu apoiu nian ba Komisaun Koordenadora sei garante husi Gabinete Reforma Administrativa (GRA) husi Prezidente Konsellu Ministrus. Kona-ba área sira ne’ebé mak atu hetan apoiu, GRA sei reforsadu, tuir tempu ne’ebé determina ona, husi tékniku husi Unidade Planeamentu nian, Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA), ne’ebé Primeiru-Ministru maka sei destaka.

url: http://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=25555