Governu Timor-Leste

Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, prezide, iha loron 10 fulan-Agostu 2020, iha Palásiu Governu, sorumutuk ida ho liña ministeriál relevante sira, kona-ba implementasaun Estadu Emerjénsia ba dala dahaat nian, ho objetivu atu analiza mekanizmu implementasaun nian, liuliu iha fatin hirak ne’ebé ema no sasán sira tama, hanesan iha fronteira sira.

Hafoin sorumutuk ne’e, Vise-Ministru Interiór, António Armindo, hateten katak daudaun ne’e identifika ona fatin sira iha fronteira rai no tasi, iha parte tasi mane no tasi feto, ne’ebé baibain sidadaun sira uza hodi hala’o atividade ilegál.

“Kona-ba dalan ilegál sira, ita-nia fronteira rai-maran no tasi ne’e luan demais no ita-nia membru Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF) sira, maske hetan apoiu husi FALINTIL-FFDTL, ida-ne’e la to’o. Liuhusi servisu vijilánsia nian, identifika ona fatin hamutuk 14 ne’ebé baibain populasaun sira uza hodi hala’o atividade ilegál”, Vise-Ministru Interiór dehan.

António Armindo reforsa katak, kona-ba dalan ilegál sira, nia parte sei ko’alia ho Governu Austrália, liuhusi sira-nia Embaixada iha Timor-Leste, hodi husu ajuda atu tau kontentór balu iha fatin hirak ne’ebé identifikadu ona, ne’ebé ema uza hodi tama sai ilegál, atu nune’e, bele destaka membru UPF sira hodi bele halo seguransa iha área refere.

Aleinde ne’e, António Armindo hateten katak ohin nia partisipa iha sorumutuk ho Primeiru-Ministru hodi deside medida sira ba prevensaun surtu Covid-19 iha área fronteira nian sira.

“Iha sorumutuk ohin ho Primeiru-Ministru, ami ko’alia kona-ba medida sira ba prevensaun surtu Covid-19 iha área fronteira nian sira. Iha sorumutuk ne’e, deside atu loke nafatin fronteira loron 17 dala ida. Razaun atu loke tuir períodu ida hensan ne’e liga ho preparasaun fatin kuarentena nian no ho kuarentena ne’e rasik: kuarentena ninia durasaun maka loron 14, iha loron da-15, ema sai husi kuarentena no iha loron da-16, tempu ba Ministériu Saúde bele halo jestaun hodi hamoos no prepara fatin, liuliu dezinfeta kuartu no instalasaun sira seluk ne’ebé uza ona. Nune’e iha loron da-17 ema seluk bele tama fali”, nia realsa.

Governante ne’e esklarese tan katak iha enkontru ne’e, sira mós ko’alia kona-ba movimentasaun sasán, liuliu transporte sira ne’ebé maka lori produtu nesesidade bázika sira. Kona-ba kareta sira-ne’ebé tula sasán nesesidade bázika, bele tama nafatin iha kada loron kuarta no sai fali iha loron sesta, no servisu Migrasaun, Alfándega no kuarentena, iha postu fronteira sira, maka sei halo kontrolu ba ida-ne’e.

Governante ne’e hateten katak kontrolu ne’e la’ós responsabilidade UPF nian de’it, maibé responsabilidade sidadaun hotu-hotu nian, hodi asegura moris hakmatek.

“Ba estabilidade ema hotu nian iha nasaun ne’e, ita labele husik de’it ba iha UPF mesak. Ita presiza iha kolaborasaun hamutuk ida entre autoridade lokál no membru PNTL sira, ne’ebé inklui meiu komunikasaun lokál ”, nia hatutan.

Molok termina, Vise-Ministru Interiór hateten tan katak oras ne’e daudaun servisu seguransa nian sira halo operasaun seguransa nian ne’ebé maka’as iha liña fronteira. Ema sira ne’ebé tama ilegál liuhusi fronteira, kualkér sidadaun, timoroan ka estranjeiru ne’ebé tama ilegál sei hatán tuir lei ne’ebé vigora iha Timor-Leste.

“Karik ema ruma tama ilegál iha país ne’e, ema ne’e sei hetan sansaun, ne’ebé foti tuir situasaun, tanba agora daudaun ita iha hela situasaun estadu emerjénsia nia laran. Bainhira ema Indonézia maka tama ilegál mai ita-nia rain, ita-nia membru UPF sira sei haruka sira fila. Karik ema timoroan, hanesan estudante sira, maka tama ilegál, ka karik nia pasaporte mate, tenke lori sira ba kuarentena, liutiha ida-ne’e maka halo prosesu tuir regra ne’ebé hatuur iha Lei Migrasaun no Azilu nian”, Vise-Ministru Interiór ne’e haktuir.