Governu aprezenta ona ba Parlamentu Nasionál planu kontinjénsia ba prevensaun kona-ba epidemia koronavirus

Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Dionísio Babo Soares, akompaña husi Ministra Saúde iha ezersísiu, Élia dos Reis Amaral, no husi Ministru Defeza no Ministru Interiór iha ezersísiu, Filomeno da Paixão de Jesus, ba ona iha Parlamentu Nasionál, hodi aprezenta ba Parlamentu Nasionál planu kontinjénsia ba prevensaun kona-ba epidemia koronavirus foun – 2019-nCoV.

Iha loron 30 fulan-janeiru, Organizasaun Mundiál Saúde nian (OMS) deklara ona situasaun emerjénsia ida kona-ba saúde públika ho ámbitu internasionál (PHEIC, sigla iha lian inglés) tanba epidemia koronavirus foun, ne’ebé ninia episentru maka sidade xineza Wuhan.

OMS kontabiliza to’o oras ne’e, iha ninia publikasaun loron 3 fulan-fevereiru nian katak, kazu koronavirus ne’ebé konfirma ona maka 17. 391, no husi númeru ida-ne’e, kazu hamutuk 17. 238 mosu iha Xina, ne’ebé reprezenta 99% husi kazu sira ne’ebé identifika ona iha mundu. Sura hamutuk hotu, ema na’in 362 maka lakon ona vida tanba koronavirus, ema 361 iha Xina no ema ida iha Filipinas.

Sintoma sira ne’ebé identifika maka isin-manas, me’ar, dada is arraska. Iha kazu sira ne’ebé maka grave liu, rejista mós pneumonia, insufisiénsia rins no síndrome respiratóriu aguda grave.

To’o agora, aleinde Xina, kazu koronavirus mosu mós iha país 23, maka hanesan: Japaun, Repúblika Koreia, Vietname, Singapura, Austrália, Malázia, Kamboja, Filipinas, Tailándia, Nepál, Sri Lanka, Índia, Estadus Unidus Amérika, Kanadá, Fransa, Finlándia, Alemaña, Itália, Rúsia, España, Suésia, Reinu Unidu no Emiradus Árabes Unidus.

Timor-Leste, liuhusi sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 22 fulan-janeiru, aprova ona Rezolusaun Governu nian ida kona-ba Adosaun Regulamentu Sanitáriu Internasionál, hanesan dispozitivu legál internasionál ida, ne’ebé kria iha ámbitu Organizasaun Mundiál Saúde nian, ne’ebé estabelese prosedimentu no medida sanitária sira ba protesaun saúde públika, hodi impede moras sira labele da’et-habelar entre nasaun sira.

Iha loron 29 fulan-janeiru, Konsellu Ministrus aprova mós Rezolusaun Governu nian, ne’ebé Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Dionísio da Costa Babo Soares, aprezenta, ne’ebé define medida lubuk ida atu prevene no kontrola epidemia koronavirus 2019-nCoV iha Timor-Leste no proteje komunidade timoroan ne’ebé hela iha sidade Wuhan, Provínsia Hubei, iha Repúblika Populár Xina. Iha Rezolusaun Governu nian ne’e, atribui ona verba ida atu suporta despeza ho akizisaun ekipamentu no roupa no mós adekuasaun espasu fíziku espesífiku atu halo diagnóstiku ba kazu klíniku ne’ebé bele mosu, hodi prevene no kontrola risku propagasaun Koronavirus 2019-nCoV iha territóriu nasionál, nune’e mós hodi suporta despeza atu hasai sidadaun timoroan sira ne’ebé hela iha zona krítika sira iha provínsia Xina nian ne’ebé afetada no ho sira-nia dezlokasaun ba sidade sira seluk hanesan Pekín ka Xangai, ho estadia no buat seluk tan ne’ebé iha relasaun. Ministra Saúde iha ezersísiu simu mandatu hodi fó instrusaun ba servisu aprovizionamentu nian atu sosa urjente ekipamentu sukat temperatura isin-lolon nian no ekipamentu protesaun individuál, hodi reforsa kontrolu no identifikasaun ba kazu hirak ne’ebé deskonfia iha postu pasajen fronteira nian sira. Rezolusaun Governu nian ne’ebé hetan ona aprovasaun ne’e, refere mós katak bainhira hasoru kazu ne’ebé deskonfia ba moras ne’e, sei asegura ezisténsia ba área izolada sira iha postu fronteira nian sira, ho hariis-fatin rasik ne’ebé la loke ba ema seluk, mobiliáriu, bee no hahán ne’ebé sufisiente, to’o ativasaun transporte husi postu fronteira to’o Ospitál Referénsia.

Iha loron hirak ikus ne’e, nasaun sira ne’ebé iha ligasaun aérea regulár mai Timor-Leste, hanesan Austrália, Indonézia no Singapura, limita ona atu simu pasajeiru sira ne’ebé foin lalais ne’e halo ona viajen ba Xina. Ba ida-ne’e, Ministériu Interiór Timor-Leste nian fó-sai katak ba daudaun ne’e bandu ona atu sidadaun sira ho pasaporte Xina nian tama iha país ne’e.

Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun Timor-Leste nian hateten katak Governu halo nafatin kontaktu ho autoridade sira Xina nian no ho Embaixada Timor-Leste nian iha Xina, atubele akompaña situasaun no garante seguransa ba sidadaun timoroan sira ne’ebé agora daudaun iha Xina, liuliu estudante sira iha sidade Wuhan, enkuantu sira labele dezloka ba sidade sira seluk ka sai husi nasaun Xina.

Rekomendasaun padraun sira husi OMS ba públiku, liuliu atu hamenus espozisaun no tranzmite koronavirus, no moras sira seluk, maka hanesan tuirmai, ne’ebé inklui ijiene respiratória no liman no prátika alimentár sira ne’ebé segura:

url: http://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=23519