Governu Organiza Kongresu Nasionál III kona-ba Edukasaun
Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no
Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste
Díli, loron 15 fulan-maiu tinan 2017
Governu Organiza Kongresu Nasionál III kona-ba Edukasaun
Governu, liuhusi Ministériu Edukasaun, daudaun ne’e organiza hela Kongresu Nasionál III kona-ba Edukasaun, husi loron 15 to’o 17 fulan-maiu. Sei partisipa iha konferénsia ne’e, reprezentante sira husi Ministériu Edukasaun no parte interesada lubuk ida, atu hametin hanoin ida iha área importante neen, ne’ebé sei forma polítika ba prazu médiu. Objetivu komún husi konferénsia ne’e hakerek iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu nian, bainhira hateten katak “labarik timoroan hotu tenke bá eskola no simu edukasaun ida ho kualidade no fó ba sira koñesimentu no kualifikasaun ne’ebé fó dalan ba sira atu moris ho saudável no produtiva, hodi kontribui ho forma ativa ba dezenvolvimentu Nasaun nian”.
Primeiru-Ministru, Rui Maria de Araújo, loke konferénsia ne’e: “Sempre sai hanesan buat ne’ebé halo ita laran haksolok bainhira haree katak ita iha hela ‘uma ne’ebé nakonu’, liuliu bainhira uma ne’e nakonu ho ema sira atu diskute konseitu, ideia no pontudevista kona-ba setór ida ne’ebé maka sai nu’udar prioridade nasionál no interese ema-hotu nian, kona-ba setór ida ne’ebé, laiha dúvida ruma, maka nu’udar pilár hodi hametin identidade no hakbiit dezenvolvimentu nasaun nian: Edukasaun! Ne’ebé sai nu’udar tema ba Kongresu Nasionál da-3 ne’e nian.”
Dokumentasaun ne’ebé fahe iha Kongresu ne’e ko’alia kona-ba progresu boot sira ne’ebé Timor-Leste hetan ona husi tinan 2001 to’o 2016, liuliu aumentu ida hamutuk 64% iha númeru husi labarik sira ne’ebé tau-naran iha ensinu pré-primáriu, báziku no sekundáriu, iha aumentu liuhusi dobru husi númeru profesór sira nian no kontrusaun eskola hamutuk 772. Iha tinan hirak ikus dezenvolvimentu no aplikasaun liuliu Kurríkulu Nasionál Báziku Edukasaun Pré-Eskolár no Kurríkulu Nasionál Bazíku husi Siklu da-1 no da-2 Edukasaun Bázika nian no mós habelar Formasaun Sekundária Tékniku-Vokasionál.
Área prinsipál neen ne’ebé sei ko’alia iha Kongresu ne’e sei inklui Kurríkulu Nasionál Ensinu nian, Jestaun no Formasaun Profesór sira nian, Administrasaun no Inspesaun Eskolár, Infraestrutura, Ekipamentu no Rekursu Edukativu sira, Jestaun Ensinu Superiór Públiku no Privadu nian, no Partisipasaun husi inan-aman, Komunidade, Setór Privadu no Parseiru sira seluk.
Rezultadu importante ida husi Kongresu ne’e maka Deklarasaun finál, ne’ebé sei serve hanesan referénsia ba dezenvolvimentu Lei Programa Edukasionál no dezenvolvimentu meta espesífika no prioridade sira atubele tau iha faze daruak husi aplikasaun Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu, iha Planu Estratéjiku Ensinun no iha Programa Governu Konstitusionál VII nian.
Portavós Konsellu Ministrus nian, Ministru Estadu Agio Pereira, hateten katak “evolusaun Timor-Leste nian iha konstrusaun sistema edukativu ida, husi kedas Restaurasaun Independénsia nian, maka klaru tebes. Dezafiu barak maka sei iha nafatin, maibé ho haksolok, hotu-hotu iha interese ne’ebé hanesan atu hamutuk rezolve dezafiu hirak ne’e. Kongresu ida ne’e fó biban mai ita atu jere konsensu ida kona-ba dalan ne’ebé ita atu liu. Governu fó parabéns ba Ministériu Edukasaun no hatudu ninia kompromisu kona-ba edukasaun ida ne’ebé inkluziva no ho kualidade ba ema hotu-hotu.”REMATA
