Iha loron 3 fulan-dezembru liubá, halo komemorasaun Loron Internasionál ba Ema Defisiente sira. Data ida ne’e Nasoins Unidas maka promove hahú kedas iha 1998, ho objetivu atu ema bele iha kompriensaun boot liután kona-ba problema sira ne’ebé relasiona ho defisiénsia no atu haburas defeza ba dignidade, direitu no moris-di’ak ba ema sira ne’ebé moris iha kondisaun ne’e.

Iha Timor-Leste, ami iha ezemplu husi Grupu Nani (Natasaun) ne’ebé Adaptada ba Ema Defisinte sira. Vídeo iha kraik ne’e hatudu Profesór Hélder do Carmo, Mestre iha Edukasaun Inkluziva ho espesializasaun iha Edukasaun ba ema Tilun-diuk sira, ne’ebé mai iha Timor-Leste hahú iha iha tinan 2014, iha ne’ebé dezenvolve ona asaun voluntária oioin ho organizasaun Timor nian balu. Ida husi atividade sira ne’ebé nia hala’o maka kona-ba nani, modalidade ida ne’ebé todan ba nani-na’in (nadadór) timoroan sira; maibé nu’udar rezultadu husi atleta sira-nia aten-barani no determinasaun, konsege hetan rezultadu ne’ebé di’ak tebes, ne’ebé sei hetan rekoñesimentu husi Komité Paralímpiku Nasionál Timor-Leste nian, liuhusi harii Federasaun Nasionál Nani Adaptada nian. Ho dalan ida ne’e, timoroan sira sei bele kompete iha nivel internasionál no hodi reprezenta Timor-Leste. Daudaun ne’e, Profesór Hélder do Carmo hala’o knaar nu’udar dosente iha Universidade Nasionál Timor-Loro-sa’e, iha ne’ebé nia harii ona Sentru Akadémiku ba Inkluzaun.

Primeiru-Ministru, Rui Maria de Araújo, hakarak fó omenajen ba data ne’e no nia diskursu ba Loron Internasionál ba Ema Defisiente sira, bele lee iha ne’e.