Governu konsidera CNUDM “Konstituisaun tasi nian”
Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no
Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste
Díli, loron 15 fulan-jullu tinan 2016
Governu konsidera CNUDM “Konstituisaun tasi nian”
Liutiha desizaun unánime kona-ba arbitrajen iha Tasi Súl Xina nian, ne’ebé foti husi Repúblika Filipinas hasoru hakarak sira Repúblika Populár Xina nian, ne’ebé fó sai iha loron 12 fulan-jullu, husi Tribunál Permanente Arbitrajen Haia (Nasaun Olanda) nian, Governu Timor-Leste rejista ona prioridade Konvensaun Nasoins Unidas nian kona-ba Direitu Tasi nian (CNUDM, sigla iha dalen portugés), ne’ebé funsiona hanesan “Konstituisaun” kona-ba Direitu tasi nian.
Timor-Leste reafirma nia kompromisu atu rezolve litíjiu sira tuir dalan pasífiku, bazeia ba regra sira CNUDM nian. Bainhira ratifika Konvensaun ne’e, Timor-Leste la halo deklarasaun ruma atu izenta nasaun ne’e husi aspetu sa’ida de’it ne’ebé kontein iha Konvensaun ne’e rasik no hein katak Estadu 167 hotu-hotu ne’ebé halo mós atuasaun tuir dalan ne’e kontinua hakruuk ba nia regra sira.
Maske desizaun kona-ba Arbitrajen iha Tasi Sul Xina nian ko’alia kona-ba faktu espesífiku sira, lójika husi desizaun ne’e aplika ba Estadu sira hotu ne’ebé asina ona CNUDM, no Timor-Leste sei estuda didi’ak, hodi haree nia aplikasaun ba ninia zona ekonómika eskluziva marítima (ZEEM) rasik.
Timor-Leste hahú ona prosesu Konsiliasaun Obrigatótiu ida, tuir CNUDM nian, iha loron 11 fulan-abríl hodi rezolve sitauasaun ne’ebé susar atu hetan solusaun ho nasaun viziñu no belun, Austrália, kona-ba disputa ne’ebé mosu ona iha Tasi Timor. Objetivu Timor-Leste nian mak atu estabelese akordu permanente ida ho Austrália kona-ba sira-nia fronteira tasi nian sira.
Portavós Governu Konstitusionál VI, Ministru Estadu Agio Pereira, hateten katak “ Knaar Nasoins Unidas no komunidade internasionál nian sai ona nu’udar buat ne’ebé importante ba restaurasaun ita-nia ukun-rasik an no dezenvolvimentu ita-nia nasaun nian.Timor-Leste ho kbiit tomak fó apoiu ba orden ida ne’ebé hatuur iha regra internasionál nian sira ne’bé promove pás, proteje direitu nasaun sira nian no fornese mekanizmu ba rezolusaun litíjiu sira”.
