Ministériu Solidariedade Sosiál diskute Rejime Kontributivu Seguransa Sosiál nian

Kin. 10 marsu 2016, 17:12h
IMG_1440

Ministériu Solidariedade Sosiál (MSS), liuhusi Diresaun Nasionál Rejime Kontributivu Seguransa Sosiál nian, hala’o semináriu ida hodi diskute proposta lei kona-ba kriasaun Rejime Kontributivu Seguransa Sosiál no importánsia husi ezisténsia sistema Seguransa Sosiál nian ida ba traballadór hotu-hotu iha nasaun ne’e. Projetu ne’e, aprova tiha ona iha Konsellu Ministrus no hafoin sei haruka ba Parlamentu Nasionál atu hetan aprovasaun. Inisiativa ida ne’e hala’o iha kuarta, loron 24 fulan-fevereiru tinan 2016, iha salaun Timor-Plaza nian, iha Komoro, Dili.

Ho hanoin atu kontribui ba konstrusaun sistema Protesaun Sosiál ida ne’ebé integradu, rejime Seguransa Sosiál nian ne’ebé MSS propoin, atu kompleta kuadru protesaun nian ida ne’ebé iha tiha ona, maibé  limitadu. To’o oras ne’e, sei liu de’it husi prestasaun sosiál la’ós kontributiva, hanesan ezemplu, Subsídiu Apoiu ba Ferik-Katuas no Inválidu sira, programa “Bolsa da Mãe” no pensaun sira ne’ebé prevee ona iha rejime tranzitóriu Seguransa Sosiál nian.

Ministra Solidariedade Sosiál, Isabel Amaral Guterres, ko’alia liután katak “proposta lei kona-ba Rejime Kontributivu Seguransa Sosiál nian konsidera katak traballadór hotu-hotu tenke kontribui ho parte ki’ikoan ida husi ninia saláriu, kada fulan, atubele tulun sira bainhira presiza. Nune’e sira iha ona direitu atu simu prestasaun sosiál sira, hanesan ezemplu, bainhira sira foti lisensa maternidade ka paternidade, bainhira sira labele halo servisu ona ka bainhira sira tama ona idade reforma nian, ne’ebé oras ne’e prevee ona ba tinan 60.”IMG_1438

Hein katak rejime Seguransa Sosiál nian ida ne’e finansia ba nia an rasik: despeza sira ho prestasaun sosiál sira tenke selu ho kontribuisaun sira husi traballadór sira no husi ema siracne’ebé nia serbisu ba durante nia moris tomak. Sistema ida ne’e bazeia ba prinsípiu substituisaun rendimentu nian, atu nune’e bele permite katak, bainhira substituisaun rendimentu nian ne’e tahan tiha karik tanba motivu ruma, ema sira bele kontinua hetan rendimentu ba sira nia despeza, nune’e, sira bele hala’o sira-nia moris no halo ekonomia la’o nafatin.

Nia hatutan katak “proposta ida ne’e mai troka rejime tranzitóriu atuál ne’ebé aplika ba funsionáriu públiku sira.” No konsidera katak rejime Seguransa Sosiál nian ne’e “tenke sai hanesan rejime úniku no ba traballadór hotu-hotu, inklui mós sira husi setór privadu nian, tanba sidadaun hotu-hotu iha direitu ne’ebé hanesan, tuir Konstituisaun.” Haree ba difikuldade hirak ne’ebé sei mosu bainhira rejime ne’e tama ona iha vigór, prevee ona katak medida hirak ne’e balun sei hala’o tuir faze.

Komisária Funsaun Públika, Maria Domingas Fernandes Alves, hatutan tan katak Seguransa Sosiál, ne’ebé liga ba asisténsia sosiál, sai hanesan direitu ida ne’ebé hatuur iha artigu da-56 Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste. Nia esplika katak “protesaun sosiál ne’ebé ema hotu iha direitu ba ne’e, realiza bainhira Estadu apoia ninia sidadaun liuhusi prestasaun sosiál la’ós kontributiva sira [subsídiu ne’ebé foti diretamente husi Orsamentu Jerál Estadu nian] ka husi pensaun sira iha ámbitu rejime kontributivu [ne’ebé sei foti osan husi rezerva hirak ne’ebé traballadór sira halo ona no empregadór sira hala’o durante sira-nia serbisu]”.

IMG_1420Fó hanoin fila-fali katak rejime tranzitóriu ne’e, ne’ebé aplika de’it ba funsionáriu públiku sira ne’e, ne’ebé hahú kedas ona iha tinan 2012, ohin loron, totalmente la kontributivu, katak, finansia totalmente husi Orsamentu Jerál Estadu nian.

Hafoin aprova tiha lei ida ne’e, Komisaun Funsaun Públika tenke propoin diploma ida atubele marka idade másimu serbisu nian iha Estadu, atu nune’e ema sira bele tama ba reforma. Daudaun ne’e, iha funsionáriu balun ne’ebé lakoi tama ba reforma tanba bele halakon sira nia rendimentu (pensaun ne’ebé oras ne’e iha maka porsentu 75 de’it husi saláriu médiu).

Iha semináriu ne’e, ne’ebé maka ko’alia nakloke kona-ba protesaun sosiál no Seguransa Sosiál nian, partisipa mós Vise-Ministru Solidariedade Sosiál, Miguel Marques Gonçalves “Manetelu”, Deputadu sira husi Parlamentu Nasionál, membru Governu sira, reprezentante ida husi husi filiál Bankok nian husi Organizasaun Internasionál Traballu, Grupu Traballu Interministeriál ba Seguransa Sosiál, dirijente no tékniku sira husi MSS.

   Ba leten