Timor-Leste defende fronteira marítima sira iha eventu Tribunál Internasionál ba Direitu Tasi nian

Ses. 28 agostu 2015, 23:30h
ITLOS regional workshop 2015 tratada

Embaixadór Timor-Leste nian iha Reinu Unidu no negosiadór-xefe Konsellu nasionál ba Delimitasaun Definitivu Fronteira Marítimu ho Austrália, Joaquim da Fonseca, defende pozisaun Timor-Leste nian kona-ba ninia territóriu marítimu, iha eventu ne’ebé Tribunál Internasionál Direitu Tasi nian maka organiza ho kolaborasaun hosi Ministériu Negósius Estranjeirus Repúblika Indonézia nian, ne’ebé hala’o iha Bali, Indonézia, hosi loron 26 to’o 28 fulan agostu.

Iha loron ikus eventu ne’e nian, Joaquim da Fonseca, koa’lia iha ninia intervensaun dehan katak “povu Timor-Leste fó importánsia boot ida ba delimitasaun fronteira marítima permanente sira, hanesan pasu ida atu garante ita-nia soberania hanesan Estadu independente ida.”

Negosiasaun ba fronteira marítima entre Indonézia no Timor-Leste nian, hahú fó-sai durante sorumutuk Primeiru-Ministru, Rui Maria de Araújo, ho Prezidente Indonézia nian, Joko Widodo, anunsia hosi negosiadór-xefe Konsellu Nasionál ba Delimitasaun Definitivu Fronteira Marítimu nian ho Austrália: “liafuan hirak hosi eis-Ministru Negósius Estranjeirus Indonézia nian, Hasan Wirayuda, iha abertura semináriu, fó aten-barani mai ita, bainhira nia hatete katak tuir loloos Indonézia tenke ko’alia ona kona-ba negosiasaun ne’e, hodi bele estabelese limite fronteira nian sira iha momentu ne’ebé ita goza relasaun ida di’ak liu.

Joaquim da Fonseca koa’lia kona-ba prosesu delimitisaun fronteira marítima nian ne’ebé hala’o hela ho Austrália, no tenik-tan katak “ Timor-Leste fiar metin ba direitu internasionál no mekanizmu sira ba ninia aplikasaun hodibele fornese meiu ida ne’ebé efikás kona-ba rezolusaun disputa pasífiku, liuliu bainhira parte hirak ne’e iha relasaun ida ne’ebé asimétrika. Ita sei haka’as an hodi uza mekanizmu hirak ne’e ho di’ak atubele alkansa delimitasaun finál fronteira marítima sira ho Austrália.”

Sesaun traballu ida-ne’e, organiza hosi TIDM iha kolaborasaun ho Governu Indonézia nian, ne’ebé analiza tiha ona Konvensaun Nasoens Unidas tinan 1982 nian kona-ba Direitu Tasi, ho atensaun espesiál ba kna’ar Tribunál nian.

Iha eventu ida-ne’e, aleinde Embaixadór Joaquim da Fonseca, reprezenta mós husi, Embaixadór Timor-Leste nian iha Autrália, Abel Guterres, Diretora Ezekutiva Gabinete Fronteira Marítima nian, Elizabeth Exposto, no Diretór ba Asuntu Jurídiku Ministériu Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Francisco Ornai.

Atu hetan asesu ba intervensaun kompleta Embaixadór Timor-Leste nian iha Reinu Unidu no negosiadór-xefe Konsellu Nasionál ba Delimitasaun Defintiva Fronteira Marítima nian ho Austrália, Joaquim da Fonseca, klike iha ne’e.

   Ba leten