Orsamentu Estadu Governu Konstitusionál da-VI nian submete ona ba Parlamentu Nasionál

Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no

  Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste

 Dili, loron 1 fulan-abril tinan 2015

Orsamentu Estadu Governu Konstitusionál da-VI nian submete ona ba Parlamentu Nasionál

Debate kona-ba Orsamentu Governu Konstitusionál da-VI nian (GK-VI) ba 2015 hahú ohin iha Parlamentu Nasionál, no sei kontinua to’o loron rua, hosi loron 6 to’o 7 fulan abril.  Iha loron 7 Abril, Parlamentu Nasionál sei halo votasaun finál hodi aprova proposta kona-ba orsamentu. Orsamentu ne’e integra Estrutura Orgánika foun GK-VI nian no hetan ajustamentu haree ba nesesidade hirak iha Programa Governu nian, ne’ebé aprova ona iha Parlamentu iha semana kotuk.

Tanba programa foun ne’e hetan abut metin iha Programa Governu Konstitusionál da-V nian, maka Orsamentu ne’ebé propoin ona ne’e mós, iha ninia esénsia, maka Orsamentu Jerál Estadu nian nu’udar aprova tiha ona ba Governu ida uluk nian, maibé hetan ajustamentu hirak ne’ebé maka presiza hodi bele hatán ba estrutura no programa foun ne’e. Governu nia intensaun maka atu mantein despeza orsamentál hirak daudauk nian hamutuk osan dolar millaun $1.570.

Iha aprezentasaun Orsamentu nian ba membru Parlamentu Nasionál sira, Primeiru-Ministru, Dr. Rui Maria de Araújo, esplika katak: "Orsamentu ratifikativu ba tinan 2015, kosubstansia forma ne’ebé Governu ida ne’e, hakarak atu ezekuta iha kurtu prazu, Programa Governu ne’ebé semana liu bá, distintu deputadu sira iha ona biban atu apresia, iha debate ida ne’ebé konstrutivu no demokratiku.

Programa VI Governu, programa kontinuidade, la’os deit tamba foo segimentu ba politika hirak ne’ebé governu anterior defini tiha ona, maibé mos tamba mai husi Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu ne’ebe defini ita nia vizaun too 2030. Ida ne’e vizaun longu prazu ida, tamba ita  hakarak atu transforma Timor-Leste, ba paiz ida ne’ebé iha rendimentu médiu-altu, ho populasaun ida ne’ebé prósperu, instruidu no saudável,  tamba ita hatene katak, wainhira ita fortalese ita nia povu, ita fortalese moos ita nia Nasaun."

Primeiru-Ministru dehan tan katak "VI Governu Konstitusional preparadu atu hasoru desafius ne’ebé pais ida ne’e enfrenta, no atu implementa politika fiskal sustentavel no despeza publika ida ne’ebé koerente, ho ida ne’ebé planeadu tiaona, hodi reduz desperdisius no aumenta rezultadu ne’ebé bele sukat no iha kualidade. Liu liu iha momentu ne’ebe minarai folin tun, no economia hanesan ita nian sai vulnerabel, diversifikasaun ekonomika tenke komesa manan dinamika foun, liu husi investimentu neébé inteligente iha sektor hotu-hotu, hodi nune’e, bele konstitui mais valia ba Timor-Leste no moos ba aumentu reseita domestika."

Primeiru-Ministru fó-sai tan katak hakarak atu hala’o revizaun ida ba despeza hotu-hotu Governu nian ne’ebé mosu iha tinan 2015 atu hodi identifika no ko’a gastu sira hotu ne’ebé la presiza. Rezultadu sira hosi avaliasaun ida ne’e sei lori ba oin bainhira atu prosesa Orsamentu ba tinan 2016.

Porta-vós Governu nian, Ministru Estadu Ágio Pereira, kongratula ba “inísiu Plenáriu ida ne’e  nian, pasu fundamentál ida atu GK-VI bele implementa ninia programa ba fulan sia hirak sei resta iha tinan 2015 nia laran. GK-VI agradese ho kle’an tebes debate konstrutivu no kontribuisaun sira hosi membru Parlamentu Nasionál tomak ba-iha prosesu orsamentál nasionál. Aprovasaun no promulgasaun ba lei ne’e kompleta aspetu tolu: aprovasaun ba Lei Orgánika, Programa no Orsamentu nian, hodi estabelese kuadru jurídiku ne’ebé maka presiza ba Governu foun atu hodi hatán ba nesesidade hirak ita ninia país nian.”

   Ba leten